"شروع کسب و کار" از جمله زیرشاخص های نماگر سهولت کسب و کار است که کشور ایران در این زیرشاخص از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده و همین موضوع سبب پایین آمدن رتبه کلی ایران هم در این نماگر می شود.
این زیرشاخص تعداد مراحل لازم برای شروع یک کسب و کار، زمان مورد نیاز ، هزینه و حداقل سرمایه اولیه برای این کار را اندازه گیری می کند. در واقع زیرشاخص مزبور دربرگیرنده مراحل ثبت یک شرکت با مسئولیت محدود[1] کوچک یا متوسط است که واقع در بزرگترین شهر بازرگانی هر کشور می باشد و به منظور آنکه قابلیت مقایسه بین 190 کشور مورد بررسی بانک جهانی وجود داشته باشد، کسب و کار استانداردی در نظر گرفته می شود که مالکیت آن 100% داخلی، سرمایه اولیه آن معادل ده برابر درآمد سرانه و فعالیت آن به طورکلی صنعتی یا تجاری باشد. همچنین شرکت موردنظر در یکماه بعد از راه اندازی کسب و کار خود دارای 10 تا 50 نفر کارکن با ملیت داخلی است.
رتبه ایران در آخرین سال تهیه گزارش سهولت کسب و کار (2019[2]) در زیرشاخص شروع کسب و کار 173 با امتیاز 67.79 میباشدکه از اولین سالی که ایران در گزارش مذکور لحاظ شده (2004)، امتیاز آن رشد ناچیزی به میزان 4.4 داشته است و رتبه ایران به دلیل تغییر متدلوژی گزارش سهولت کسب و کار قابلیت مقایسه با سال اول را ندارد. به نظر می رسد بررسی جایگاه ایران در منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی و مطالعه راهکارهای در پیش گرفته توسط کشورهای منطقه که منجر به بهبود وضعیت آنها در زیرشاخص شروع کسب و کار شده است می تواند راهی را پیش روی ایران قرار دهد تا از وضعیت نامناسب فعلی خارج شود. در سال 2019، ایران در بین بیست کشور منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی، رتبه نوزدهم را دارد.
|
رتبه کشورهای منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی در "شروع کسب و کار" در جهان- 2019 |
|||
|
1. امارات |
25 |
11. کویت |
133 |
|
2. مراکش |
34 |
12.سوریه |
136 |
|
3. عمان |
37 |
13. عربستان |
141 |
|
4. تونس |
63 |
14. لبنان |
146 |
|
5. بحرین |
66 |
15. الجزایر |
150 |
|
6. قطر |
84 |
16. عراق |
155 |
|
7. جیبوتی |
96 |
17. لیبی |
160 |
|
8. مالت |
103 |
18. غزه و کرانه باختری |
171 |
|
9. اردن |
106 |
19. ایران |
173 |
|
10. مصر |
109 |
20. یمن |
175 |
Source: Doing Business 2019, Middle East and South Africa (MENA)
با توجه به پائین بودن هزینه شروع کسب و کار در ایران و داشتن رتبه دوم در این متغیر در منطقه (1.2% از درآمد سرانه)؛ نامناسب بودن جایگاه ایران به دلیل زمان زیاد شروع کسب و کار (72 روز برای مردان و 73 روز برای زنان) و تعداد بالای مراحل مورد نیاز آن (10 مرحله برای مردان و 11 مرحله برای زنان) است که در هر دو مورد ایران فاصله زیادی از متوسط منطقه (به ترتیب 7.2 مرحله و 20.5 روز) نیز دارد. در خصوص تعداد رویه های شروع کسب و کار ایران جایگاه ماقبل آخر و در متغیر زمان مورد نیاز برای آن جایگاه آخر را با اختلاف زیاد از آخرین کشور دارد. با توجه به آنکه تعداد رویه و زمان لازم برای شروع کسب و کار در ایران برای زنان تنها یک رویه و یک روز بیشتر از مردان است (برای اخذ موافقت همسر) و مابقی مشترک می باشد، مقایسه با کشورهای منطقه نیز بر اساس تعداد مراحل و روزهای مشترک با مردان و بازه زمانی نیز از 2010 تا 2019 در نظر گرفته شده است.
دیگر متغیرهای شروع کسب و کار برای ایران بین سالهای 2010 تا 2019 به قرار جدول زیر میباشد:
|
سال |
امتیاز شروع کسب و کار |
تعداد رویه (مرحل) |
زمان (روز) |
هزینه (درصد از درآمد سرانه) |
حداقل سرمایه مورد نیاز (درصد از درآمد سرانه) |
|
DB2010 |
71.43 |
9 |
62 |
3.9 |
0.0 |
|
DB2011 |
70.90 |
9 |
64 |
4.2 |
0.0 |
|
DB2012 |
70.93 |
9 |
64 |
3.9 |
0.0 |
|
DB2013 |
67.26 |
10 |
73 |
3.4 |
0.0 |
|
DB2014 |
67.27 |
10 |
73 |
3.3 |
0.0 |
|
DB2015 |
67.53 |
10 |
72 |
3.2 |
0.0 |
|
DB2016 |
67.59 |
10 |
72 |
2.8 |
0.0 |
|
DB2017 |
67.79 |
10 |
72 |
1.2 |
0.0 |
|
DB2018 |
67.77 |
10 |
72 |
1.4 |
0.0 |
|
DB2019 |
67.79 |
10 |
72 |
1.2 |
0.0 |
Source: http://www.doingbusiness.org/en/custom-query
[1] غیر از دو نوع شرکت با مسئولیت محدود که مالکیت آنها توسط 5 زن متاهل یا 5 مرد متاهل باشد.
[2] شانزدهمین گزارش سالانه