کشاورزی یکی از بخش‌ های کلیدی در رشد و تولید اقتصادی ایران، با سهم حدود 13.1 درصدی از ارزش افزوده کشور (در سال 1401) به لحاظ دارا بودن قابليت‌ ها و ظرفيت‌ هاي قابل توجه از اهميت خاصي برخوردار است. نقش اساسی بخش کشاورزی در تامین معیشت جامعه به ویژه از منظر امنیت غذایی، غیر قابل انکار است. بر همین اساس در اسناد بالادستی و برنامه‌های توسعه نیز توجه ویژه‌ ای به این بخش شده است.
در این گزارش ضمن توجه به وضعیت کشاورزی و نقش آن در رشد اقتصادی کشور، جایگاه این بخش در اسناد مهم بالادستی به ویژه برنامه هفتم توسعه بررسی شده است. در بخش بعدی به چالش‌های اساسی حوزه کشاورزی ضمن تاکید بر موضوع بهره‌ وری پرداخته شده است.
مطابق با آمارها، بهره‌ وری آب طی سال‌ های 2000 تا 2020 از 2.9 به 4.8 رسیده است؛ با توجه به کمبود منابع آب در کشور لازم است نگاه جامعی به برنامه‌‌ های مدیریت مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی شود. بازنگری در قوانین و اسناد بالادستی در حوزه منابع آب با رویکرد تدوین استانداردهای جدید جهت بهره‌برداری اصولی از منابع آبی یکی از پیشنهادات در جهت تقویت بهره‌ وری در این حوزه است.

کشاورزی و تولیدات آن نقش بنیادی در تداوم حیات بشری دارد. زمینه ‏های تحول جوامع توسعه ‏یافته گویای آن است که سرچشمه این توسعه ‏یافتگی در بسیاری از جوامع مزبور مازاد تولید در بخش کشاورزی بوده که مبنای تحولات در مراحل اولیه توسعه شده است. برای برنامه‏ ریزی به ‏منظور تقویت بخش کشاورزی می ‏بایست عوامل اثرگذار بر این بخش، متغیرهای مرتبط، چالش‏ ها و تنگناها شناخته شود. بررسی و رصد پیوسته وضعیت کشاورزی با ایجاد نگاهی جامع و فراگیر بر متغیرهای مختلف تاثیرگذار بر این بخش، امکان شناسایی چالش‏ های موجود و تنگناهای احتمالی که ممکن است در آینده بر کسب ‏و کارهای کشاورزی وارد شود را فراهم آورده و می‏ تواند مشکلات راهبردی کلان که در حال حاضر فعالان بخش خصوصی با آن مواجه هستند شناسایی و ارزیابی نماید. لذا در این گزارش به تحلیل و تبیین مهم‏ترین متغیرهای اقتصادی بخش کشاورزی ایران ضمن شناسایی تنگناهای این بخش و ارائه راهکار، پرداخته شده است.

کتاب اقتصاد برای سیاست‌گذاران؛ راهنمایی برای غیراقتصادی­ ها یکی از ده کتاب برگزیده و توصیه‌شده توسط مارتین ولف در روزنامه اقتصادی تایمز مالی برای مطالعه در تابستان 2019 بود که خوشبختانه بافاصله یک سال ترجمه شده و در اختیار خوانندگان فارسی‌زبان قرار گرفته است. کتاب «اقتصاد برای سیاست‌گذاران: راهنمایی برای غیراقتصادی‌ها» کتابی کاربردی است چراکه علم اقتصاد را به زبان ساده و با استفاده از انواع شکل‌ها و موردکاوی‌ها و مثال‌های کاربردی تبیین می‌کند. گنجاندن گزارش‌های مطبوعاتی و پژوهش‌های اخیر و تحلیل‌ها و پرسش و پاسخ‌ها، کتاب را جذاب و بی‌نظیر می‌سازد. سادگی بیان اقتصاد در این کتاب به‌گونه‌ای است که هر شخص علاقه‌مندی که آموزش رسمی در علم اقتصاد ندیده باشد و از سوی دیگر با امور کسب‌وکار و مسائل سیاست‌گذاری اقتصادی سروکار داشته باشد، بتواند از راهنمایی‌های ارزشمند کتاب بهره ببرد. به نوشته کتاب حاضر «آن کارفرمایی که نیروی کار استخدام می‌کند، آن کارگری که نماینده کارگران است، آن رای‌دهنده‌ای که نماینده مجلس انتخاب می‌کند و آن نماینده مجلسی که قانون وضع می‌کند همگی به علم اقتصاد محتاج هستند اما وقت یا اشتیاق اندکی برای یادگیری آن دارند.» این کتاب کاملاً کاربردی که در یک مجلد تقریباً همه اجزای اصلی علم اقتصاد را پوشش داده و تشریح می‌کند برای چنین کسانی نوشته شده است تا سطح آگاهی و شناخت‌شان را نسبت به انواع موضوعات و برنامه‌های اقتصادی ارتقا بخشد.

با توجه به روند های جدید و تغییر الگو ها ، می توان کفت انحصار در صنعت نفت و گاز رو به پایان است و اگر مدیران این حوزه بخواهند با روش ها و رویکرد های سنتی پیش بروند با چالش روبرو خواهد شد. امروز همچون صنایع دیگر صنعت نفت و گاز، نیازمند به کارگیری فناوری هایی از جمله اینترنت اشیا، ابزارهای تحلیل داده و هوش مصنوعی می باشد و همه این اشکال فناوری در سال‌های اخیر به نقطه‌عطفی در صنعت نفت‌وگاز تبدیل شده‌اند. امروزه صنعت نفت‌وگاز همچون دیگر صنایع، به کاربرد فرایند ها و روند های دیجیتالی‌سازی جهت بهره‌وری بیشتر عملیاتی و همچنین بهتر کردن تجربه کاربری نیازمند است.
سه ضرورت تجاری این حوزه برای سال 2021 عبارتند از:
بهینه سازی عملکرد کسب و کار
ایجاد قابلیت های جدید
تقویت بنیان های فناوری

در سالهای اخیر مسائل و مشکلات محیط زیستی مورد توجه بسیاری از شهروندان و دولتها قرار گرفته و بین موضوعات مربوط به آن در رسانه های عمومی به شکل چشمگیری افزایش یافته است. امروزه، مسائل زیست محیطی یکی از دغدغه های اساسی جامعه بشری است و در نتیجه ی این امر مصرف کنندگان، محصولات دوستدار محیط زیست را ترجیح می دهند. در راستای این نگرش، بسیاری از شرکت ها و تولیدکنندگان استراتژی های خود را تغییر داده اند. و مدیران صنایع به دنبال روشهایی هستند که ضمن حمایت از محیط زیست، عملکرد سازمانی خود را افزایش دهند. این رویکرد تحت عنوان بازاریابی سبز پدیدار شده است. به طور مشخص، هدف از رویکرد بازاریابی سبز، درواقع، وارد کردن موضوعات محیطی در تلاشهای بازاریابی است. بازاریابی سبز یک راهبرد بازاریابی است که از طریق ایجاد مزایای قابل تشخیص محیطی بر اساس آنچه که مشتری  .انتظار آن را دارد از محیط حمایت می‌کند . در این پژوهش به بررسی فرصت ها و چالش های بازاریابی سبز در سازمانها پرداخته شده است 

مجمع جهانی اقتصاد جدیدترین گزارش رقابت پذیری جهانی را منتشر کرد. در این گزارش که با شیوع کووید-19 مصادف بوده است، مجمع برای نخستین بار از زمان آغاز گزارش های رقابت پذیری، از رتبه بندی کشورها امتناع کرده است. در این شرایط ویژه که اقتصاد جهانی با پیامدهای کووید-19 دست وپنجه نرم می کند، مجمع به جای رتبه بندی کشورها در ارکان پیشین رقابت پذیری به انتشار نسخه ای ویژه با محوریت «احیاء» اقتصادها از بحران کرونا و «تحول و بازطراحی» نظام های اقتصادی با تأکید بر «مردم»، «بهره وری» و «کره زمین» پرداخته است. مجمع، اقتصادهایی را در رویارویی با بحران کووید-19 تاب آورتر ارزیابی کرده است که از میان مؤلفه های رقابت پذیری حائز موارد زیر بوده اند: کشورهایی که از اقتصاد دیجیتال پیشرفته و مهارت های بالای دیجیتال برخوردار هستند و شهروندان توانسته اند با دورکاری، اقتصاد را سرپا نگه دارند (هلند، نیوزیلند، سوئیس، استونی و ایالات متحده)- 2. کشورهایی که دارای شبکه های تأمین اجتماعی قوی هستند و به خوبی توانسته اند از افرادی که قادر به کارکردن نبوده اند حمایت کنند (دانمارک، فنلاند، نروژ، اتریش، لوکزامبورگ و سوئیس). به همین ترتیب، کشورهایی که دارای نظام های مالی قوی هستند (فنلاند، ایالات متحده، امارات متحده عربی و سنگاپور) با تأمین اعتبار مورد نیاز SME ها در جلوگیری از ورشکستگی بنگاه ها موفق بوده اند- 3. کشورهایی که با موفقیت توانسته اند سیاست های بهداشتی، مالیاتی و اجتماعی خود را برنامه ریزی و هماهنگ کنند (سنگاپور، سوئیس، لوکزامبورگ، اتریش و امارات متحده عربی)- 4. کشورهایی که تجربه اپیدمی های قبلی را دارند مانند ویروس سارس که مجهز به پروتکل ها و فناوری های بهتری هستند و توانسته اند اپیدمی را نسبتاً بهتر از سایر کشورها مهار کنند (کره جنوبی و سنگاپور).

سیاست های اقتصادی:

به معنی به کاربردن مطلوب ترین تدابیر جهت به حداقل رساندن تضادها و پیدا کردن کوتاه ترین و سریع ترین راه برای رسیدن به اهداف می باشد. مرکز ثقل اهداف در ارتباط با نظام تولیدی جهت دادن مجموعه هماهنگ از سیاست های کشاورزی به طرف اولویت ها می تواند توسعه بخش کشاورزی را به همراه داشته باشد.  مرکز ثقل اهداف کشاورزی را باید « افزایش تولیدات استراتژیک قرار بدهیم»

پیشگفتار

رشد جمعیت طی دهه‌های گذشته متناسب با رشد سایر بخش‌های تولیدی و رفاهی کشور نبوده است و همین عامل سبب گردیده که محدودیت­ها و تنگناهایی در سایر بخش‌ها به‌‌خصوص منابع آب و تأمین غذا به‌وجود آید.  به‌طوری‌که سرانه آب تجدیدپذیر کشور نسبت به سال 1300 شمسی به حدود یک هفتم کاهش یافته است.

متأسفانه علی‌رغم وجود ظرفیت‌های بالقوه ارزشمند در بخش کشاورزی، عملکرد و تولید محصولات به‌ازای سطح کاشت و میزان آب مصرفی بسیار پایین است. کشاورزی نه تنها در اراضی دیم به واسطه  بارش کم و نامنظم، بلکه حتی در اراضی آبی و  مجهز به شبکه‌های مدرن آبیاری، عملکرد قابل قبولی در مقایسه با سایر کشورهای پیشرو ندارد. این در حالی است که بقای کشاورزی ایران به شدت به آب آبیاری وابسته است (به‌طوری‌که حدود 90 درصد کل تولیدات کشاورزی در کشور از اراضی فاریاب تأمین می‌گردد) و چنان‌چه بحران و کمبود منابع آب در آینده و تأثیر آن بر توسعه کشاورزی کشور را در نظر بگیریم، با روند کنونی، بخش کشاورزی با آسیب‌های بیشتری مواجه خواهد شد.

یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین راه‌کارهای مقابله با بحران آب، افزایش هم‌زمان کارآیی آبیاری به‌همراه تخصیص بهینه مقدار آب مصرفی و به عبارت دیگر افزایش «بهره‌وری آب» در بخش کشاورزی است. این مهم در حفظ و ارتقای شرایط کسب و کار کشاورزان به عنوان قشر مولد کشور نیز مورد تأکید جدی است و ضروری است که این موضوع به‌عنوان یک عامل مؤثر در برنامه‌ریزی‌ها و تصمیم‌سازی‌های آتی کشور مدنظر قرار گیرد.

شناخت مفاهیم پایه در زمینه بهره­وری آب، اهمیت بالایی در شناخت صحیح وضع موجود و فرصت­های بهبود دارد. در این گزارش روابط مربوط به انواع شاخص‌های بهره‌وری آب فیزیکی، اقتصادی، محیط‌زیستی- اجتماعی، محاسبه و روش‌های تحلیل این شاخص­ها، به‌علاوه اطلاعات مورد نیاز جهت برآورد آنها بررسی و ارائه شده است.