—تفاهم نامه ای در پاییز سال 97 درخصوص بهره وری آب کشاورزی بین وزیر محترم جهاد کشاورزی و ریاست محترم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران منعقد شد که ماموریت آن ارتقاء بهره وری آب کشاورزی با مشارکت بخش های خصوصی، تعاونی، دولتی و سازمان های مردم نهاد با تکیه بر استفاده از فناوری های نوین، رعایت راهبردهای اجرای برنامه ها و اقدامات اساسی مندرج در تفاهم نامه است. دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در دو سال اخیر به منظور دستیابی به اهداف کمی تفاهم نامه منعقد شده فوق الذکر، جلسات تدوین سازوکار اجرایی برنامه ارتقاء بهره وری آب کشاورزی خراسان رضوی را با حضور تشکلهای بخش کشاورزی، اساتید دانشگاه، فعالین اقتصادی و مسئولین دولتی برگزار نموده است.

—پیرو تفاهم نامه رئیس اتاق ایران و وزیر جهاد کشاورزی، برنامه هایی پیرامون ارتقا بهره وری در حوزه کشاورزی استخراج و این برنامه ها طی 12 جلسه به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی و با حضور نمایندگان استانداری خراسان رضوی، سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه ای، اساتید دانشگاه (دانشگاه فردوسی مشهد، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی)، تشکلهای کشاورزی(خانه کشاورز، تعاونی کشاورزان، جمعیت ناجیان آب، نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، نظام صنفی کشاورزی، اتحادیه گاوداران، اتحادیه صنایع لبنی، فعالین اقتصادی و....) مورد بررسی و کارشناسی قرار گرفت.

—براساس مصوبات جلسه هیأت رئیسه محترم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی مورخ 02/02/1400 و براساس مطالعات دفتر کشاورزی و دفتر مطالعات و پژوهش های اتاق، مطالعه حاضر ارائه می گردد.

در بسیاری از کشورهای درحال توسعه در حالتی که کمبود عرضه کل در مقابل تقاضای کل کاملا محسوس است، با این وجود، بخش قابل توجهی از محصولات کشاورزی و فراوری شده براثر مراقبت ناکافی از بین می رود. سازمانها و وزارتخانه های مربوطه این مقدار را بین 25 تا 50 درصد از کل برآورد می کنند که بدین ترتیب شکاف بین عرضه و تقاضا بیشتر میشود. در صورت استفاده از امکانات مناسب و بجا مثل انبار و سردخانه ها نه تنها با جلوگیری کردن از ضایعات غذا نیاز به کشت و داشت و برداشت محصول بیشتر برطرف میشود بلکه قیمت مواد اولیه و فراوری شده هم تا اندازه قابل ملاحظه ای کاهش خواهد یافت. با پیشرفت صنعت و تولید  انبوه کالاها، ضرورت ایجاد انبار بهمنظور نگهداری طولانی مدت کالاها و مواد غذایی و بهره گیری اقتصادی و تجاری از این نگهداری مشخص گردیده و جوامع صنعتی با توجه به ویژگی های اقتصادی خود ساخت سیلوها، انبارها و سردخانه های مختلف را موردتوجه قرار داده اند. فعالیت انبارداری و سردخانه از ضروریات اولیه در توسعه اقتصادی هر کشوری است، به طوریکه امکانات این فعالیت را میتوان ازجمله امکانات زیربنایی کشور در نظر گرفت. گسترش کارخانجات و تولید مواد غذایی خام و فراوری شده، عدم تطابق زمانی و مکانی مصرف و تولید داخلی کالاها، نداشتن انطباق زمان ورود کالاهای وارداتی و زمان مصرف آنها (گندم، روغن)، تأمین ذخیره نیازهای استراتژیک کشور، لزوم نگهداری بخشی از مواد و کالاهای موردنیاز برای فرآیند خط تولید واحدهای اقتصادی، ویژگی های نظام مبادلات داخلی و خارجی و ... ازجمله عواملی هستند که لزوم فعالیت انبارداری و سردخانه و اهمیت نسبی آن را در نظام عملکرد اقتصاد کشور نشان میدهد

نرخ بالاي رشد جمعيت از یکسو و كاهش وسعت اراضي حاصلخيز به دليل توسعه روزافزون شهرها و مناطق صنعتي از سوي دیگر، ضرورت استفاده بهينه از امكانات موجود را بيش از پيش مي نماید. به طور كلي افزایش توليد محصولات كشاورزي به دو طریق ميسر مي باشد، یكي از طریق افزایش سطح زیر كشت و دیگري افزایش عملكرد محصول در واحد سطح. روش اول بنابر دلایل فوق الذكر قابل اجرا نيست، لذا بایستي با استفاده از تكنولوژيهاي جدید نسبت به افزایش ميزان توليد در واحد سطح اقدام نمود. توليد صيفي جات گلخانه اي یكي از مصادیق توليد بيشتردر سطح كمتر مي باشد. اجراي این طرح به عنوان یک فعاليت توليدي، ضمن اینكه گامي به سوي خود اتكایي كشور در محصولات كشاورزي به شمار مي رود، ميتواند تأمين كننده نياز صنایع تبدیلي و بازار مصرف بوده و بسترساز اشتغال به كار نيروي هاي متخصص و فاقد تخصص گردد

مرکز پژوهش­های اتاق ایران به عنوان نماینده بخش خصوصی و فعالان اقتصادی با عنایت به تحولات جاری مذاکرات برجام و با در نظر گرفتن سناریوهای محتمل در مورد آینده مذاکرات برجام، با انتشار گزارشی تحت عنوان "نقشه راه عملیاتی برای توسعه فعالیت‌های تجاری و اقتصادی بین‌المللی: سناریوهای پسابرجام"، نسبت به طراحی یک برنامه عملیاتی منسجم برای توسعه فعالیت‌های تجاری کشور در بازه زمانی کوتاه مدت اقدام کرده است.

 این گزارش، با در نظر گرفتن شرایط جاری و آینده مذاکرات برجام، سناریوهایی که بر اساس نظر کارشناسان بیشترین احتمال وقوع را دارند، صورت‌بندی کرده است و بر اساس مطالعات و نظرسنجی از صاحبنظران این حوزه، اقدام به تعیین راهبرد در حوزه تجارت بین‌الملل، اولویت‌بندی اقلام کالایی و در نهایت اولویت‌بندی شرکای تجاری در هریک از سناریوهای مورد اشاره می‌نماید.

در این گزارش، به منظور تهیه یک برنامه عملیاتی برای توسعه تجاری کشور ، سعی شده است که در هر سناریو به سوالات زیر پاسخ داده شود:

1- اول آنکه چه راهبردی برای توسعه کشور باید مد نظر قرار گرفته شود؟ در این قسمت تلاش شد که بر مبنای تامین معیشت مردم و همچنین حفظ بنیه تولیدی کشور، راهبرد کلان تجاری انتخاب شود.

2-  در گام بعد این سوال مطرح است که با توجه به راهبردهای انتخاب شده چه کالاهایی باید در اولویت نظام تجاری کشور قرار داشته باشند؟ مشخص است که در بازه زمانی کوتاه مدت به دلایل مختلف کشور با محدودیت‌های بودجه‌ای و زمانی قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو می‌باشد. لذا در این بخش اولویت‌بندی نیازهای تجاری کشور  در هر سناریو مشخص می‌شود.

3- در ادامه این سوال پاسخ داده خواهد شد که با توجه اقلام کالایی که برای کشور دارای اولویت هستند، در هر سناریو چه کشورهایی بیشترین باید در اولویت نظام تجاری ایران قرار بگیرند؟ به عبارت دیگر چه کشورهایی با در نظر گرفتن محدودیت روابط سیاسی و اقتصادی کشور، بیشترین قابلیت‌ها را برای رفع نیازهای تجاری کشور خواهند داشت؟

به طور مشخص در این گزارش ضمن طراحی محتمل‌ترین سناریوهای موجود در مورد آینده برجام، راهبرد نظام تجاری کشور، اقلام کالایی  و شرکای تجاری دارای اولویت در هر کدام از سناریوهای طراحی شده به تفصیل مورد بررسی و ارزیابی قرار خواهند گرفت.

غذا حق مسلم هر انسانی است که به این جهان گام می­نهد. اولین وظیفه دولت­ها در تعمیم رفاه و توزیع عدالت اجتماعی، ایجاد امنیت و تأمین غذای کافی برای عموم مردم است.

 انسان برای اینکه زنده بماند، سالم و قوی وعزتمند باشد، عمرش طولانی و با کیفیت گردد، دارای هوش و ذکاوت و استعداد و از مواهب مادی و معنوی برخوردار شود باید «انرژی» داشته باشد و این انرژی از مجموعه مواد خوراکی تحت عنوان «غذا» عاید می­گردد و مقدار آن در طی یک شبانه و روز برای هر نفر معادل 2700-2300 و متوسط 2400 کیلوکالری است که از مجموعه مواد مختلف و متنوع غذائی مانند چربی­ها، کربوهیدرات، مواد معدنی و ویتامین­ها و پروتئین­ها تأمین می شود.

موضوع بسیار مهم در تغذیه و برنامه غذائی رعایت تعادل، تلفیق و ترکیب مناسب میزان انواع مواد خوراکی است که بتواند سلامتی انسان را به معنی اعم کلمه برآورده نماید.

اگر چه انواع مواد خوراکی و غذائی به جای خویش مهم و مورد نیاز است اما پروتئین­ها جایگاه ویژه­ای در تغذیه دارند که از منابع حیوانی و گیاهی به دست می­آید.

بررسی­های آماری و گزارشات سازمان­های ملی و بین المللی ذی مدخل نشان می­دهد غالباً علائم سوء تغذیه در کشورهای در حال توسعه که حدود  جمعیت کل دنیا را تشکیل می­دهند مشاهده می­شود.

محدودیت تأمین پروتئین از منابع حیوانی در سال­های اخیر به ویژه در کشورهای در حال توسعه، لزوم توجه بیش از پیش به گسترش نباتات حاوی پروتئین و در رأس آن­ها همانند حبوبات را بیشتر از هر زمان دیگر جلوه­گر ساخته است.

کشت گونه­ هائی از حبوبات در نقاط مختلف جهان رایج بوده و حتی در خاک های فقیر محصول رضایت بخش تولید می­نماید.

سیاست های اقتصادی:

به معنی به کاربردن مطلوب ترین تدابیر جهت به حداقل رساندن تضادها و پیدا کردن کوتاه ترین و سریع ترین راه برای رسیدن به اهداف می باشد. مرکز ثقل اهداف در ارتباط با نظام تولیدی جهت دادن مجموعه هماهنگ از سیاست های کشاورزی به طرف اولویت ها می تواند توسعه بخش کشاورزی را به همراه داشته باشد.  مرکز ثقل اهداف کشاورزی را باید « افزایش تولیدات استراتژیک قرار بدهیم»

واژه ساختار فضایی مدت هاست وارد علوم برنامه ریزی منطقه ای، جغرافیا و برنامه ریزی، آمایش سرزمین و طرح های کالبدی و شهرسازی شده اس. این علم در دهه 1960 توسط والترایزارد بنیان نهاده شد و از تلفیق جغرافیایی محیطی و اقتصاد منطقه ای پدید آمد. منظور از فضا در همه برنامه ریزی های توسعه، « محیط و کالبدی است که همه عوامل توسعه در آن قرار داده می شوند». هدف از ساماندهی ساختار فضائی برقراری بهینه ترین روابط میان انسان و فعالیت ها و محیط کالبدی استقرار آنها می باشد. مطالعات ساختار فضائی بخشی از مطالعاتی است که به صورت جامع و گسترده برای هدایت توسعه و عمران در منطقه گرمسیری ماوراء در استان های کرمانشاه و ایلام برای بهینه ترین بهره برداری از اثرات انتقال آب رودخانه سیروان و شاخه های متاقطع با آن، انجام گرفت.

اردن کشوری است در خاورمیانه که از شمال با سوریه، از شمال شرقی با عراق، از شرق و جنوب با عربستان سعودی و از غرب با اسرائیل و کرانه باختری رود اردن همسایه ‌است. مساحت کشور اردن، 318 89کیلومتر مربع و به طور عمده از صحراهای خشک و بایر تشکیل شده‌است. سرزمین اردن کنونی را بخشی از گهواره تمدن بشریت دانسته‌اند. اردن در حاشیه شرقی منطقه اقلیمی مدیترانه قرار دارد. خصوصیات این اقلیم شامل: تابستان های داغ و خشک و زمستان های مرطوب است. بیش از 90 درصد از مناطق این کشور بارش سالانه ای کمتر از 200 میلی متر دارند. چهار منطقه بیواقلیمی در اردن وجود دارد: اقلیم مدیترانه ای، این منطقه حاصلخیزترین منطقه اردن است و بیشترین جمعیت کشور را در خود جای داده است. اقلیم ایران-توران، منطقه بی درخت در نوار باریکی دورتادور منطقه اقلیمی مدیترانه بجز قسمت شمالی آن است. پوشش گیاهی اقلیم صحرا-عربی ، درختچه های کوچک و گیاهان یکساله در بستر وادی است. پوشش گیاهی منطقه اقلیم سودانی از درختان گرمسیری مانند آکاسیا و کنار ، بعلاوه تعدادی درختچه و گیاهان یکساله تشکیل شده است. کل سطح زیر کشت در کشور اردن حدود 900 2 هکتار است. جمعیت اردن 7.5 میلیون نفر که حدود 16.5 درصد جمعیت کشور در روستاها زندگی می کنند. تعداد افراد شاغل در بخش کشاورزی 097 64 نفر (7.9 درصد افراد شاغل) می باشد. براساس آمار فائو در سال 2014، از این مقدار 17.51 درصد زمین های قابل کشت، 8.48 درصد باغات میوه و زیتون، 74.01 درصد زمین زراعی هستند. حدود 90 درصد یا 7771 80 کیلومتر مریع از کشور اردن را چراگاهها تشکیل می دهد. کمتر از 10 درصد یا 000 400 هکتار از کل مساحت اردن را زمین های قابل کشت تشکیل می دهد. با توجه به کم بودن منابع تجدید پذیر آب تازه کشور اردن که حدود 750 میلیون متر مکعب در سال است، به طور متوسط سرانه هر مصرف کننده 170 متر مکعب می باشد. حدود 80 درصد از زمین های کاشته شده به صورت دیم هستند. بخش کشاورزی اردن بر اساس تولیدات ناپایدار تعریف شده است که وابسته به بارش و پراکندگی بارندگی در طول فصل کشت می باشد؛ نوع محصولات در زمین های آبی، چراگاه ها، دامپروری ها و محصولات آبیاری شده با مقدار آب پشت سدها، منابع آب زیر زمینی و منابع آبی مورد استفاده ارتباط مستقیم دارد. مهمترین تولیدات کشاورزی اردن عبارتند از: جو، گندم، درختان میوه بخصوص زیتون ، مرکبات و موز، سبزیجات ، گوسفند و بز است.

کشور پادشاهی مراکش که در زبان عربی به آن «المملکه المغربیه» گفته می‌شود نخستین کشور شکل گرفته مغرب مسلمان است. مراکش نزدیکترین کشور آفریقایی به اروپا است که به وسیله تنگه جبل الطارق از آن جدا می‌گردد. فاصله میان مراکش و اسپانیا حدود ۱۵ کیلومتر است. مراکش در دورترین قسمت شمال غربی قاره آفریقا واقع شده‌است. بخش عمده ای از مناظر کشور مراکش، کوهستانی با شیبی که به تدریج به سمت فلات و دره ها کشیده شده است، می باشد. بخش مرکزی این کشور، با کوه های اطلس و بخش های شمالی با کوههای ریف پوشیده شده است. بطور کلی مراکش دارای آب و هوایی معتدل و بارانی و اقلیم مدیترانه ای است. این کشور در مناطق شمالی تحت تأثیر آب و هوای مدیترانه‌ای و در مناطق غربی و شمال غرب متأثر از آّب و هوای اقیانوس اطلس است. در مناطق داخلی، مراکش دارای آب و هوای قاره‌ای بوده و در رشته کوه‌های اطلس بارش برف و باران بیشتر می‌شود. مناطق جنوبی دارای آب و هوای گرم و بیابانی است. جمعیت کشور مراکش در سال 2016، 33931519 نفر برآورد شده است که نسبت به سال گذشته، افزایش 1.70 درصدی (358227نفر) داشته است. از این تعداد جمعیت مراکش، ۴۳ درصد در مناطق روستایی و ۵۷ درصد در مناطق شهری زندگی می‌کنند. تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع ۴۱ نفر، میانگین نفرات خانوار 5.4 و نرخ رشد سالیانه جمعیت 1.64 درصد است. میزان بیسوادی در کشور نیز حدود ۵۰ درصد جمعیت است که نرخ بیسوادی در زنان ۶۲ درصد و در مردان حدود ۳۸ درصد است. نرخ بیکاری در این کشور بالغ بر۲۲ درصد جمعیت فعال است. مجموع منابع آب تجدید پذیر این کشور، 29 کیلومتر مربع می باشد. که میزان آب شیرین قابل برداشت، در مجموع  12.6 کیلومتر مربع بوده است (10% مصرف داخلی، 3% مصرف صنعتی، 87% مصرف کشاورزی). سرانه برداشت آب شیرین، 400 مترمکعب بوده و 81 درصد از جمعیت مراکش به منابع آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند. همچنین 69 درصد از جمعیت نیز به تسهیلات بهداشتی دسترسی دارند. کشاورزی در مراکش مهمترین ستون اقتصاد بوده و 17 درصد از تولید ناخالص داخلی (GDP) را تامین و   زمینه ی اشتغال نیمی از نیروی کار فعال این کشور را فراهم کرده است و یکی از الویت های دولت برای سرمایه گذاری در طول چهار دهه گذشته بوده است. محصولات اصلی کشور مراکش عبارتند از گندم، جو، حبوبات، سبزیجات، میوه و مرکبات، زیتون و روغن زیتون، انجیر و خرما.

کشور اسپانیا با داشتن 50594 هزارهکتار وسعت، پنجاه و دومین کشور بزرگ جهان است. کشور اسپانیا، با موقعیت غیر معمول خود و با کوهستان های زیاد، از یکی از متنوع ترین اقلیم ها در اروپا برخوردار است. کوه های کانتابرین، به خوبی میتواند آب و هوای اسپانیا را تعریف کند. در شمال این محدوده به اسپانیای بارانی معروف است که شامل منطقه ی باسکو، کانتابریا، استوریاس و گالیسیا با آب و هوای دریایی با کمترین تغییرات در دما، زمستان های معتدل و تابستان های خنک با بارش مکرر (هرچند در تابستان کمتر میشود) می باشد. همچنین به واسطه بارش های فراوان این قسمت دارای پوشش گیاهی غنی می باشد اما تنها یک سوم از خاک اسپانیا را تشکیل داده است و این درحالیست که دو سوم دیگر تقریبا به اسپانیای خشک معروف می باشد. بارندگی و درجه حرارت در اسپاینا به علت تنوع در اقلیم این کشور، در هر قسمت متفاوت میباشد. بیشترین مقدار بارش در شمال غربی اسپانیا با متوسط سالیانه 1909 میلیمتر و کمترین مقدار آن در جنوب اسپانیا با متوسط سالیانه 196 میلیمتر می باشد. جمعیت اسپانیا، در ژانویه 2017، بر اساس آخرین برآوردهای سازمان ملل متحد، 46،067،792 نفر گزارش شده است. جمعیت اسپانیا، معادل 0.61 درصد از کل جمعیت جهان می باشد. اسپانیا از نظر جمعیت در رتبه ی 30 ام در فهرست کشورهای جهان قرار دارد. با توجه به آمار وزارت کشاورزی اسپانیا، این کشور، با 38 درصد زمین زراعی، 14 درصد زمین مرتع و 32 درصد جنگل دومین کشور در اروپا و هشتمین در جهان از نظر محصولات زراعی می باشد. اما در حدود 80 درصد از تولیدات این کشور عمدتا به آلمان، هلند، فرانسه و انگلستان صادر می شود. اسپانیا در تولید روغن زیتون، از ایتالیا و در صادرات آب انگور نیز از فرانسه پیشی گرفته است. در تولید میوه و سبزیجات ارگانیک نیز در شمال اروپا حرف اول را می زند.