محدودیت‌های سخت‌گیرانه دوره تحریم و بحران اخیر اقتصادی در ماه‌های اخیر کشور را دچار تلاطمی بی‌سابقه کرده است که لزوم توجه به تجارت خارجی به‌عنوان موتور محرک توسعه اقتصادی را بیش‌ازپیش می‌طلبد. در این میان اصلاحات اقتصادی در ایران همراه با بهبود رابطه اقتصادی با دنیا مکمل یکدیگر بوده و راه گشای برون‌رفت از بحران اقتصادی موجود می‌باشد.
تولید انواع کالا و خدمات در فضایی ایزوله و به دور از همکاری با شرکای معتبر جهانی تضمین‌کننده موفقیت در بلندمدت نخواهد بود. در این میان، کشورهای همسایه نقش بسیار حیاتی در برون‌رفت از این انزوای اقتصادی را دارند؛ اما ارتباط با کشورهای همسایه الزام‌های خویش را می‌طلبد که با توجه به سیاست‌های کلان جمهوری اسلامی ایران مانند اقتصاد مقاومتی اهمیت می‌یابد. با توجه به محدودیت‌های پیش رو توجه به کشورهای همسایه موضوع بسیار مهمی است و حرکت به سمت قراردادهای تجارت ترجیحی با کشورهای همسایه یکی از راه‌های سهل الوصول گذر از شرایط پیش رو باشد.
روسیه مهم‌ترین کشور همسایه می‌باشد که اقتصاد آن جایگاه ویژه‌ای برای ایران داشته و خواهد داشت. تحریم‌های اخیر غرب نسبت به روسیه و مناقشات سیاسی روسیه با اروپا فرصتی مناسب برای توسعه صادرات کالاهای ایرانی در بازار روسیه را فراهم نموده است که الزامات آن شناخت و تحلیل فرصت‌های موجود در بازار روسیه، برنامه‌ریزی دقیق بر پایه پتانسیل‌ها و مزیت‌های کشور و آماده‌سازی زیرساخت‌های اجرایی برای تسهیل تجارت فعالان اقتصادی می‌باشد.
ایران و روسیه، روابطی به درازای قرون متمادی با یکدیگر دارند و فراز و فرودهای بسیاری را در این روابط تجربه کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که این دو کشور را در این سال‌ها به یکدیگر پیوند زده است، روابط تجاری این دو کشور است. همسایگی این دو کشور در قرون گذشته و مرزهای مشترک آبی از طریق دریای خزر و تشابهات فرهنگی و اجتماعی این دو فرصت بسیار نابی را برای این همکاری‌ها پدید آورده است که متأسفانه در تمام دوره‌های گذشته (از صفویه تاکنون) به این فرصت‌ها به دلایل گوناگون بی‌اعتنایی شده است. مبادلات بازرگانی ایران و روسیه تنها درصد اندکی از مبادلات بازرگانی خارجی بزرگ‌ترین کشور جهان را تشکیل می‌دهد که با ما از طریق دریای خزر مرز دریایی دارد که نسبت به روابط گسترده سیاسی، امنیتی و اقتصادی دو کشور، رقمی ناچیز به حساب می‌آید. افزایش حجم مبادلات تجارى دو کشور، نیازمند توجه به ظرفیت‌های بالاى دو کشور براى همکارى بر پایه رفع نیازهاى یکدیگر و بهره‌مندى از فرصت‌هاى اقتصادى پیش رو می‌باشد.
موقعیت حساس و استراتژیک ایران در منطقه خاورمیانه با جغرافیای وسیع و متمایز، همواره به لحاظ برخوردارى از پتانسیل‌هایى چون منابع انرژى، ذخایر سرشار معدنى و ظرفیت‌هاى توسعه روابط تجارى از جذابیت بالایى براى اقتصادهاى پیشرو جهان نظیر روسیه برخوردار بوده است. روسیه به عنوان یک قطب قدرتمند سیاسی و اقتصادی در همسایگی ایران طی دهه گذشته، فرصت‌های زیادی برای توسعه مناسبات اقتصادی و سیاسی در اختیار کشورمان قرار داده و ایران نیز تلاش کرده است با تکیه بر حسن روابط، فرصت‌های همکاری متقابلی را در اختیار روسیه قرار دهد. بهره‌مندی از فرصت‌های تجاری می‌بایست با برنامه‌ریزی و طراحی راهبردهای تجاری مناسب همراه باشد. روسیه به دلیل وسعت و موقعیت ژئوپولوتیک خود، نقش تعیین کننده‌ای در بسیاری از معادلات تجاری در جهان برخوردار است. بخش عمده تجارت خارجی روسیه را نفت، گاز، میعانات نفتی و محصولات وابسته تشکیل می‌دهد؛ درحالی‌که هم‌زمان در زمینه‌های صنعتی و کشاورزی نیز از قابلیت‌های بسیار خوبی برخوردار است.
افزایش جمعیت شهرهای روسیه و افزایش شهرنشینی روسیه منجر به حرکت مردم از حومه شهرها به دنبال اشتغال در شهرهای روسیه گردید. بهبود چشمگیر درآمد سرانه و سطح زندگى مردم روسیه طى یک دهه اخیر، از رشد بازار مصرف و ظرفیت‌هاى توسعه روابط تجارى با این کشور حکایت دارد. در برنامه‌ریزى براى بهره‌مندى از ظرفیت‌های اقتصادی روسیه، نباید از تغییر محسوس سبک زندگى مصرف‌کنندگان روس طى سال‌های اخیر در نتیجه عواملى چون افزایش نرخ شهرنشینى، گسترش جمعیت، افزایش سطح آگاهى مصرف‌کنندگان و افزایش دسترسى به تکنولوژى‌هاى ارتباطى غفلت ورزید.
در پژوهش حاضر سعی شده است تا به صورتی کاملاً ملموس و واقع‌گرایانه، با توجه به پتانسیل‌های تولیدی و صادراتی کشور و تحلیل بازار کشور روسیه، پتانسیل‌های صادراتی ایران به این بازار بزرگ را شناسایی گردد.
نتایج تحقیق حاکی از آن است که روسیه به عنوان یکی از 15 اقتصاد بزرگ جهان نقش بسزایی در روابط تجاری دنیا ایفا میکند. اقتصاد روسیه به شدت وابسته به نفت و گاز است و این کشور روزانه حدود 11 میلیون بشکه نفت تولید میکند. در حقیقت، نفت و گاز 59 درصد از صادرات روسیه را تشکیل می‌دهند. روس‌ها برای تحقق اهداف تجاری خود یعنی کاهش وابستگی به دلار استراتژی مشخصی را دنبال کرده‌اند و شرکای خود خواسته‌اند طلب آنان را در صورت امکان به دلار پرداخت نکنند و به یورو یا روبل روسیه پرداخت کنند چرا که به اعتقاد روس‌ها روبل بیش از دلار قابل اعتماد است و ثبات خود را در مواجهه با تحریم‌های پی در پی آمریکا به اثبات رسانده است. به عبارت دیگر دولت روسیه به دنبال آن است تا نقش دلار را در معاملات تجاری خود کاهش دهند. آمار و ارقام مربوط به میزان صادرات و واردات روسیه بیانگر این موضوع است که دولت روسیه نسبت به صادرات تاکید بیشتری داشته و شرکای اصلی صادرات روسیه چین، هلند، آلمان، بلاروس،ترکیه،کره جنوبی و لهستان می باشند.
با توجه به مرور ادبیات تحقیق و نظر خبرگان تجارت با روسیه، مهم‌ترین موانع تجارت ایران و روسیه به صورت مواردی مانند؛ «ضعف در بازاریابی و شناسایی ظرفیت‌های بازاری روسیه»، «ضعف در هماهنگی بین تصمیم سازان، برنامه ریزان و مجریان»، «فقدان استانداردهای کیفی مشترک»، «نگرش منفی مصرف‌کنندگان روسی در رابطه با کالاهای ایرانی»، «تصویر مثبت و تقاضای مصرف‌کنندگان روسی نسبت به کالاهای اروپایی»، «فروش سنتی کالاهای ایرانی، فقدان شبکه فروش و نداشتن مرکز بازرگانی منسجم در روسیه»، «مشکلات مربوط به اخذ روادید»، «سیستم ارزش‌گذاری بالای کالاهای ایرانی در گمرک روسیه»، «عدم توجه به ظرفیت‌های اقتصادی استان ها و قابلیت‌های استان های مرزی»، «عدم اعتماد دو سویه بین تجار دو کشور»، «ضعف در سیستم حمل‌ونقل کانتینرهای یخچالی و بالا بودن هزینه حمل کالاهای صادراتی» و «ضعف در حمل‌ونقل دریایی (زیرساخت‌ها و تجهیزات)» جمعبندی شده است.