مرکز پژوهشهای اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرند
در بیست و هفتمین گزارش از این سلسله گزارش ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش بینی های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگترین نهادهای اقتصادی بین المللی، در قالب داده های تازه مورد واکاوی قرار گرفته اند.
در بخش تحولات جهانی، همچنان افزایش فشار تحریمی علیه روسیه در صدر خبرها است. اتحادیه اروپا واردات زغال سنگ از روسیه را ممنوع کرده و از دسترسی کشتی های تجاری روسیه به بنادر اروپایی به جز کشتی های حامل مواد غذایی، محصولات کشاورزی و کمک های بشردوستانه و انرژی ممانعت به عمل می آورد. همچنین شرکت‌های روسی از مشارکت در قراردادهای دولتی کشورهای اروپایی منع شده و طیف جدیدی از افراد ذی نفوذ در روسیه به لیست تحریم ها اضافه شده اند. برخی دولت های اروپایی نظیر آلمان، فنلاند و لیتوانی نیز تحریم های جداگانه ای را در دستور کار قرار دادند. روسیه نیز در مقابل صادرات گاز به چین را افزایش داده است. علاوه بر آن وزیر خارجه روسیه اخیرا با هدف ترغیب هند به استفاده از سیستم جایگزین سوئیفت که توسط بانک مرکزی روسیه توسعه داده شده به این کشور سفر کرد. هند از جمله کشورهایی است که علیرغم مناسبات نزدیک با ایالات متحده در بحران میان غرب و روسیه سیاست مستقلی را در پیش گرفته است. خبر مهم دیگر توافق گازی ایالات متحده و اتحادیه اروپا است که در راستای کاهش وابستگی اروپا به گاز صادراتی انجام می شود. افزایش شدید قیمت گاز در اروپا، صادرکنندگان آمریکایی را بیش از گذشته به سوی این بازار سوق داده است. اما جایگزینی ایالات متحده به جای روسیه در بازار گاز اروپا با چالش های مهمی نیز مواجه است.
در بخش تحولات منطقه ای موافقت چین با درخواست تعویق بدهی های 4.2 میلیارد دلاری پاکستان، پیوستن افغانستان به مگاپروژه ابریشم، فراهم شدن امکان سرمایه گذاری چین در معدن عینک بزرگترین معدن مس افغانستان و سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلاری چین در این معدن از جمله تحولات در مرزهای شرقی کشور است. همچنین دولت چین در پی ایجاد شهرک صنعتی جدیدی در کابل است. از زمان روی کار آمدن دولت طالبان در کابل تا کنون حدود ۲۰۰ شرکت کوچک و متوسط چینی در افغانستان حضور یافته و در پی فرصت های جدید کسب و کار در این کشور برآمده اند. کلیه این تحولات سبب شده که طالبان نسبت به اجرایی شدن پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند موسوم به تاپی نیز امیدوارتر شود. اسرائیل نیز در پی توافق تجاری با امارات و مصر و استفاده از فرصت بهبود روابط سیاسی با کشورهای عربی در جهت مقاصد تجاری و اقتصادی است.
در بخش داده های تازه به گزارش تازه آنکتاد اشاره شده که روند تحول در تجارت جهانی در 2021 را بررسی کرده است. در بخش دوم این گزارش موقعیت کشورها در طیفی از شاخص های تجاری مقایسه شده است. شاخص نخست که هزینه اختصاص یافته برای واردات از مجموع تولید ناخالص داخلی است، نشان می دهد که ایران در میان کشورهای با تمایل واردات پایین قرار می گیرد. در شاخص تمایل صادرات که در واقع اتکای تولید کنندگان داخلی به بازار بین المللی را نشان می دهد، اتکای ایران کمتر از 10 درصد برآورد شده که بسیار پایین تلقی می شود. شاخص دیگری که در این گزارش آمده تراز تجاری است. ایران و طیف وسیعی از همسایگان آن در دسته کشورهایی قرار می گیرند که سهم بسیار اندکی، کمتر از 2 درصد در مازاد یا کسری تراز تجارت جهانی دارند.