مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.
در صد و پنجمین گزارش از این سلسله گزارش‌ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران و گزیده‌ای از پژوهش‌های تازه ارائه شده است.
در بخش تحولات جهانی، از تاریخ ۴ فوریه ۲۰۲۵، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، تعرفه‌های سنگینی را بر واردات از چین، کانادا و مکزیک اعمال کرد و دلیل این اقدام را نگرانی‌های امنیت ملی مرتبط با مهاجرت غیرقانونی، قاچاق مواد مخدر و عدم توازن تجاری عنوان کرد. این اقدامات که تحت قانون اختیارات اقتصادی اضطراری بین‌المللی (IEEPA) اجرا شدند، پیامدهای اقتصادی قابل توجهی دارند. دولت ترامپ مدعی است این اقدام با هدف مقابله با زنجیره تامین مواد مخدر مصنوعی، به‌ویژه فنتانیل، که با تعداد زیادی از مرگ‌ومیرهای ناشی از مصرف بیش از حد مواد مخدر در ایالات متحده مرتبط است، انجام گرفت. کاخ سفید همچنین با انتشار یادداشت سیاستی جدیدی تحت عنوان «سیاست سرمایه‌گذاری اول آمریکا» درصدد ایجاد توازن میان حفظ محیطی باز برای سرمایه‌گذاری و اعمال محدودیت‌های سخت‌گیرانه بر سرمایه‌گذاری در بخش‌های استراتژیک است. در چارچوب این سیاست، سرمایه‌گذاری از سوی متحدان و شرکای استراتژیک ایالات متحده تسهیل خواهد شد، درحالی‌که از ورود سرمایه‌های «غارتگرانه» از سوی رقبایی مانند جمهوری خلق چین جلوگیری می‌شود. از سوی دیگر با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و اعمال سیاست «اول آمریکا» اروپا نیز خود را در معرض تهدید می بیند. ترامپ از نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود، روایتی مبنی بر بهره‌مندی ناعادلانه اروپا از توافقات تجاری با آمریکا و وابستگی امنیتی این قاره به واشنگتن مطرح کرده است. پس‌از آن‌که وی موفقیت‌هایی را در جنگ تجاری با کانادا و مکزیک به دست آورد، اکنون نگاهش را به اروپا معطوف کرده است.
در تحولات منطقه‌ای شرکت ایرباس در راستای توسعه فعالیت‌های خود در منطقه خاورمیانه، قصد دارد عملیات تولید قطعات و نگهداری هواپیماهای A400M را در امارات متحده عربی گسترش دهد. این اقدام که در چارچوب افزایش همکاری‌های صنعتی و ارتقای زنجیره تامین محلی انجام می‌شود، می‌تواند امارات را به مرکز منطقه‌ای برتر برای صنعت هوانوردی تبدیل کند
قزاقستان در راستای توسعه شبکه ترانزیتی بین‌المللی و تقویت موقعیت خود به‌عنوان یک هاب لجستیکی منطقه‌ای و جهانی، پایانه‌های جدیدی را در آذربایجان، روسیه، بلاروس و ازبکستان در دست اجرا دارد و در عین حال، برنامه‌هایی برای ایجاد پایانه‌های مشترک در رومانی، مجارستان و چین دنبال می‌کند. این اقدامات در چارچوب استراتژی کلان قزاقستان برای افزایش ظرفیت ترانزیتی و ارتقای نقش این کشور در زنجیره تامین جهانی انجام می‌شود. آژانس بین‌المللی S&P Global Ratings رتبه اعتباری بلندمدت قزاقستان را در سطح «BBB» و کوتاه‌مدت آن را در سطح «A ـ 3» با چشم‌انداز باثبات تایید کرد، باوجود افزایش فشارهای مالی که بر اقتصاد این کشور تاثیر گذاشته است. براساس گزارش منتشرشده در ۲۱ فوریه، تحلیلگران S&P تاکید کرده‌اند که این رتبه‌بندی نشان‌دهنده ترازنامه مالی قوی و ذخایر ارزی مستحکم قزاقستان است که همچنان به‌عنوان سپر محافظتی در برابر شوک‌های اقتصادی خارجی عمل می‌کند.
نخستین نشست کمیته مالی و اقتصادی مشترک قطر و ترکیه اخیرا در استانبول برگزار شد، که در آن مقامات عالی‌رتبه دو کشور حضور داشتند. این نشست با هدف گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری، تبادل تجربیات و تقویت سرمایه‌گذاری‌های دوجانبه برگزار شد. قطر همجنین در نشست مشترک با بریتانیا در به بررسی راهکارهای توسعه همکاری‌های اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی پرداخت. هدف این نشست تسهیل سرمایه‌گذاری شرکت‌های بین‌المللی در قطر و تقویت همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور بود.
در بخش پژوهش‌های تازه، اخیرا، بانک جهانی گزارشی تحقیقی منتشر کرده است که تاثیرات تجارت بر رفاه اقتصادی در کشورهای شرق آسیا و شرق آفریقا را بررسی کرده است. براساس این گزارش، تجارت یکی از عوامل اصلی در بهبود رفاه اقتصادی است که نه تنها بر رفاه مصرف‌کنندگان بلکه بر رشد صنعتی نیز تاثیرگذار است. افزایش تنوع کالاهای وارداتی، امکان دسترسی مصرف‌کنندگان به محصولات متنوع‌تر و با قیمت‌های رقابتی‌تر را فراهم می‌آورد و از سوی دیگر، به شرکت‌ها کمک می‌کند تا با استفاده از نهاده‌های باکیفیت‌تر بهره‌وری خود را افزایش دهند.