دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهان، مزایای اقتصادی و سیاسی مهمی را برای آمریکا به همراه دارد. با این حال، این موقعیت، موجب نارضایتی برخی از کشورها شده است که به دنبال کاهش وابستگی خود به دلار هستند. این روند که با عنوان «دلارزدایی» شناخته می‌شود. با توجه به این که روند دلارزدایی در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری در حال گسترش است؛ این روند می‌تواند پیامدهای مختلفی برای اقتصاد جهانی و کشورهای درگیر در آن داشته باشد. از سوی دیگر، دلارزدایی فرصت‌هایی را نیز برای کشورهایی که به دنبال کاهش وابستگی خود به دلار هستند، ایجاد می‌کند. در سال‌های اخیر، نوسانات نرخ دلار به همراه کاهش ذخایر دلاری، کشورهای بزرگ و تاثیرگذار منطقه آمریکای لاتین را بر آن داشت که به سمت سیاست دلارزدایی حرکت کنند.در همین راستا در این گزارش به بررسی دلازردایی کشورهای آمریکای لاتین و استفاده از یوان چین به جای آن، به ویژه در کشورهای آرژانتین، برزیل و بولیوی پرداخته شده است.

مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می ­گیرند.

در سی و چهارمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته ­اند.

در بخش تحولات جهان،   بازگشت سازمان تجارت جهانی به کانون تجارت جهانی مورد توجه قرار گرفته است. در اجلاس سالانه این سازمان توافق ‌های قابل‌توجهی حاصل شد. مهم‌ترین توافق صورت‌ گرفته در این اجلاس قاعده ‌مند کردن ماهیگیری در جهان در راستای کاهش صید بی‌رویه ماهیان است. دومین توافق معطوف به‌ لغو حقوق مالکیت معنوی واکسن ‌های تولید شده برای مقابله با کروناست. پیامدهای جنگ اوکراین برای روسیه از دیگر موضوعات مهم روز است. از جمله آنکه در داخل روسیه در جهت کاهش وابستگی به نفت و گاز، اعمال اصلاحات اقتصادی ساختاری در دستور کار قرار گرفته است. در راستای مقابله با تحریم های غرب نیز به درخواست روسیه، کشورهای بریکس - برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی - در حال ایجاد یک ارز جهانی جدید بر اساس سبدی از ارزهای کشورهای عضو هستند.   راه ‌اندازی فروشگاه‌ های زنجیره‌ ای هند در روسیه در پی خروج فروشگاه‌ های غربی و تصویب واردات موازی به شکل قانونی به کشور روسیه به معنای ورود کالاها بدون اجازه صاحب حق از دیگر واکنش های روسیه به تحریم ها است.

    در تحولات منطقه ‌ای   آغاز مذاکرات تجارت آزاد بریتانیا و شورای همکاری خلیج‌فارس،   دعوت پاکستان از ترکیه برای سرمایه ‌گذاری در کریدور اقتصادی چین – پاکستان،   توجه عربستان به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در پاکستان و قبرس و   افتتاح مسیر جدید تجاری میان عراق و عربستان برخی از نکات مطرح شده در گزارش است. در سمت شرق ایران، منابع چینی از پیشرفت 40 درصدی در پروژه احداث دومین فرودگاه بزرگ پاکستان در گوادر خبر دادند. احداث این فرودگاه در گوادر، شکاف آن در زیرساخت ‌های لجستیک با چابهار را افزون‌تر می ‌کند. دبی نیز با استفاده از پتانسیل های اتاق بازرگانی خود در پی ارتقای روابط تجاری و اقتصادی با آمریکای لاتین است. اتاق بین‌المللی دبی دفتر خود در آمریکای لاتین را در مکزیک افتتاح کرده است. در قالب استراتژی اتاق بین‌ الملل دبی، این اتاق می ‌کوشد در سه سال آینده ۵۰ شرکت چندملیتی را برای حضور در دبی و قراردادن آن ذیل فعالیت‌ های منطقه ‌ای اقناع نمایند.

  در بخش داده‌ های تازه نگاهی به جایگاه گروه بریکس در اقتصاد جهان شده است. کشورهای عضو بریکس 42 درصد جمعیت، 30 درصد سرزمین‌ها، 26 درصد تولید ناخالص داخلی و 20 درصد تجارت کالایی جهان را در اختیار دارند. با توجه به تلاش بریکس برای افزایش تعداد اعضا، پیگیری عضویت ایران در این نهاد را می ‌توان به‌عنوان یکی از اولویت‌های دیپلماسی اقتصادی ایران برشمرد.   نفوذ ژئواکونومیک فزاینده چین در حیاط ‌خلوت آمریکا نیز نکته قابل تاملی است. داده‌های تجاری سازمان ملل در سال‌های 2015 تا 2021 نشان می‌ دهد که به ‌استثنای مکزیک، شریک تجاری اصلی ایالات متحده، چین در آمریکای لاتین از ایالات متحده پیشی گرفته و در سال گذشته این شکاف را افزایش داده است.

داده ها همچنین نشان از کاهش قابل ‌توجه تعاملات اقتصادی چین و روسیه در پیامد جنگ اوکراین دارد. به نظر می ‌رسد که جنگ اوکراین علی‌رغم افزایش قابل ‌توجه تجارت میان چین و روسیه به سرمایه ‌گذاری این کشور در روسیه و نیز به طرح ابریشم آن ضربات جدی وارد کرده است. در صورت اعمال تحریم‌ های ثانویه علیه روسیه، آسیب به شرکت ‌های چینی فعال در روسیه افزایش خواهد یافت.

برخی کشورها نیز به دنبال بهره برداری از پیامدهای بحران اوکراین هستند. وزیر تجارت سودان از کشورهای عربی خواسته تا با سرمایه ‌گذاری در این کشور زمینه را برای تضمین امنیت غذایی جهان عرب فراهم آورند و وابستگی این کشورها به اوکراین و روسیه را کاهش دهد.