یکی از چالش های مهم اقتصاد ایران، وابستگی بودجه دولت به درآمدهای ناپایدار نفتی است. همان گونه که آمارها نشان می دهد نسبت درآمدهای مالیاتی به تولید ناخالص داخلی بسیار پایین می باشد. رهایی از این آسیب پذیری اقتصادی جز از طریق کاهش سهم درآمدهای ناپایدار نفتی و در مقابل افزایش سهم درآمدهای غیرنفتی به ویژه درآمدهای مالیاتی امکان پذیر نخواهد بود.

از این رو است که در بند ۱۷ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی بر اصلاح نظام مالی کشور از طریق افزایش سهم درآمدهای مالیاتی تاکید شده است. البته نمی توان از دولت انتظار داشت به طور ناگهانی وابستگی خود به درآمدهای نفتی را کاهش داده و به حداقل برساند. اما می توان انتظار داشت با روش های جایگزین، میزان درآمدهای غیر نفتی را افزایش داده و از وابستگی کامل به نفت و درآمدهای این حوزه فاصله بگیرد.

آنچه در این راستا مهم است، چگونگی افزایش درآمدهای مالیاتی است زیرا دریافت مالیات عاملی ضد انگیزش برای فعال اقتصادی تلقی میشود. آنچه مسلم است، اخذ مالیات باید با رعایت عدالت افقی و عمودی صورت پذیرد. به این مفهوم که باید تمامی فعالان اقتصادی زیر چتر مالیاتی قرار گیرند و با اشخاص دارای فعالیت مشابه، رفتار مالیاتی یکسانی صورت پذیرد (عدالت افقی) و همچنین اشخاص با توجه به حجم فعالیتشان مالیات خود را بپردازند (عدالت عمودی.) بنابراین افزایش سهم درآمدهای مالیاتی باید با رعایت اصل عادلانه بودن و به عبارتی بدون تبعیض مالیاتی باشد.

در این گزارش به مهم ترین روش های افزایش درآمد مالیاتی دولت پرداخته می شود.