مديريت و اجراي صحيح حق مؤلف و حقوق مرتبط تأثير بسزايی در رشد و موفقيت صنايع فرهنگی و هنری كشورها دارد. رشد روزافزون فناوری‌های نوین ارتباطی موجب تسهیل استفادههای مجاز و غیرمجاز از آثار ادبی و هنری گردیده است و صاحبان آثار، دیگر به تنهایی قادر به کنترل استفادههای مجاز یا غیرمجاز از آثارشان نیستند.
مديريت جمعی، حق مؤلف و حقوق مرتبط نظامی‌است كه به موجب آن پديدآورندگان و صاحبان آثار به يك سازمان مديريت جمعی اجازه اداره و اجراي حقوقشان از جمله نظارت بر استفاده از آثار، مذاكره با استفادهكنندگان، اعطاي مجوز استفاده و جمع‌آوري و تقسيم درآمد را می‌دهند. سازمان مديريت جمعی به عنوان واسطهاي ميان صاحبان آثار و مصرفكنندگان عمل كرده، از يك طرف موجب اجراي مؤثر حقوق صاحبان آثار شده و از طرف ديگر امكان دسترسی آسان و منصفانه استفاده‌كنندگان به آثار را فراهم می‌كنند.
نتایج بررسیها در کشورهای مختلف، اهمیت صنایع مرتبط با کپیرایت را در عملکرد اقتصادی تأیید میکند. صنایع کپی‌رایت در چرخه اقتصادی حضور فعال دارند و در بسیاری از کشورها، نقش مهمی‌نسبت به برخی از صنایع سنتی دارند. عملکرد صنایع خلاق توسط دولتها (آزادی اقتصادی)، سیستم حقوقی (حقوق مالکیت فکری) و محیط کسب و کار (رقابت، نوآوری) تقویت می‌شود.
بر اساس سند بررسی اجمالی مطالعات وایپو در زمینه مشارکت اقتصادی در صنایع کپی‌رایت که حاصل مطالعات انجام شده در 30 کشور است ، سهم اقتصادی صنایع فرهنگی در ثروت اقتصادی یک کشور قابل توجه است. نظرسنجیهای انجام شده در کشورهای متعدد نشان میدهد که ارزش صنایع فرهنگی به طور متوسط 4/5% از تولید ناخالص داخلی (GDP) است به طور خلاصه:
"کپی‌رایت + خلاقیت = شغل و رشد اقتصادی".
امروزه يكی از مشخصه هاي وجود نظام حقوق مالكيت ادبی هنري مدرن در دنيا وجود سازمان‌هاي مديريت جمعی جهت حمايت از حقوق صاحبان حق، اجراي حقوق و جلوگيري از نقض آنها می باشد. در حال حاضر كشورهاي در حال توسعه با فشارهای بي نالمللی جهت حمايت از حق مؤلف روبرو هستند. وجود سيستم مديريت جمعی حق مؤلف و حقوق مرتبط در يك كشور ثابت می‌كند كه آن كشور به طور مؤثري مدافع حق مؤلف و حقوق مرتبط است.
متأسفانه با آنكه از تأسيس اولين سازمان‌هاي مديريت جمعی در دنیا سال‌ها می‌گذرد و اين نوع مديريت حقوق مدتهاست كه جايگاه خود را به خوبی در قوانين حق مؤلف بسياري از كشورها باز كرده است، همچنان در كشور ما مغفول مانده است.
با توجه به تقاضاي عضويت كشور در سازمان جهانی تجارت، لازم است شرايط داخلی خود را در رابطه با صنايع فرهنگی بهبود بخشيده و ارتقا دهيم تا قابليت رقابت با آثار خارجی را داشته باشيم. ورود نظام مديريت جمعی در حقوق ايران می‌تواند تا حدود زيادي وجهه بينالمللی كشور را در رابطه با حمايت از حقوق مالكيت ادبی هنري بالا ببرد. به علاوه موجب ارتقاي سطح حمايت از حق مؤلف و حقوق مرتبط و حرفهاي شدن تجارت در اين زمينهها گردد و بدينوسيله موقعيت صاحبان حقوق همچون نويسندگان، هنرمندان، آهنگسازان، خوانندگان و... را بهبود بخشد، چراكه اين افراد اغلب از وضعيت معامله و چانهزنی پايينی در مقابل استفاده‌كنندگان آثار كه معمولاً سازمان‌ها و مراكز بزرگ دولتی و غيردولتی برخوردارند. سازمان مديريت جمعی به نمايندگی از اعضاي خود به مذاكره می‌پردازد و مانع از استفادههاي غيرمنصفانه و نقض حقوق اين افراد در داخل و خارج كشور می‌شود.
با توجه به آنچه گفته شد لزوم انجام پژوهشی منسجم جهت ایجاد زمینه لازم برای تأسیس سازمان‌های مدیریت‌جمعی احساس می‌شود. در این طرح مطالعاتی با بررسی نمونه‌های موفق دنیا در این زمینه و همچنین تجربیات مجری طرح طی سال‌ها فعالیت در این حوزه سعی بر آن است تا زمینه‌های لازم جهت تأسیس این سازمان‌ها، شناسایی و نسخه‌ای برای ایران تجویز گردد.

چکیده

در جهان مدرن امروز افراد به دنبال استفاده بهینه از زمان خود هستند، بنابراین سعی در کوتاه و آسان نمودن مقدمات و حاشیه یک فرآیند دارند تا در کوتاه­ترین زمان ممکن به اصل و متن آن برسند. در فرآیند گردشگری نیز گذران وقت در مقصد، متن و اصل به شمار رفته و الزامات قبل از آن، جزء مقدمات محسوب می­شود. بنابراین در این فرآیند نیز گردشگران متمایل به کوتاه نمودن الزامات و مقدمات قبل از سفر هستند. یکی از الزامات سفرهای بین­المللی، اخذ روادید از کشور میزبان است. در این خصوص کشورهای مختلف سیاست­های متفاوتی در زمینه­ی صدور روادید اتخاذ نموده اند. درجه­ی سختی این سیاست­ها در صورت پایین بودن می­تواند به عنوان مزیتی برای مقصد به حساب آمده و باعث جذب گردشگر شود و در نقطه­ی مقابل درجه­ی سختی بالای آن می­تواند به عنوان یک نقطه منفی، گردشگر را از سفر به آن مقصد منصرف کند. سهم قابل ملاحظه این نقطه ضعف و قوت کوچک در فرآیند انتخاب مقصد گردشگران، با توجه به رقابت شدید بین مقاصد در جذب گردشگر و تقاضا محور شدن فرآیند گردشگری، توجیه پذیر و قابل قبول است.

بنابراین ما شاهد هستیم بسیاری از مقاصد به ویژه مقاصد در حال توسعه، به دنبال تسهیل اعطای روادید به گردشگران بوده تا در پی آن بتوانند جایگاه مناسبی در بازار رقابتی مقاصد گردشگری به دست آورند. در نهایت همه­ی مقاصد به ویژه مقاصدی که قدرت چانه زنی پایین­تری دارند و یا در ابتدای چرخه­ی عمر مقصد قرار دارند برای بهبود یا تثبیت موقعیت خود در بازار رقابتی عرضه ناچار به ایجاد تسهیلاتی (کم یا زیاد) در زمینه­ی اعطای روادید هستند و در شرایط حاضر این امر اجتناب ناپذیر است.

چکیده:

در تمام کشورها، دولت ها برای انجام وظایفی که در قبال مردم بر عهده دارند متحمل هزینه هایی می شوند. برای تأمین این هزینه ها دولت ها نیازمند برخورداری از منابع درآمدی پایدار می باشند که این منابع در کشورهای گوناگون متفاوت بوده و از مجاری مختلفی قابل تأمین است. در بعضی کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه که عموما برخوردار از منابع زیرزمینی مانند نفت هستند، تمرکز بر این منابع درآمدی ناپایدار است که به فراخور شرایط سیاسی و اقتصادی جهان نوسانات گوناگونی را تجربه می کند. ناپایداری و بی ثباتی منابع درآمدی این چنینی، دولت ها را به سمت و سویی سوق داده است که به دنبال منابع دیگری برای تأمین نیازمندی های خود باشند. در این میان مالیات ها به عنوان درآمدهای کلان و باثبات جای خود را در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای توسعه یافته باز کرده است. مالیات ها در اکثر کشورهای پیشرفته سیر تحولی خود را گذرانده و به منبع اصلی درآمد دولت ها تبدیل شده است.

امروزه کشورهای در حال توسعه مانند ایران نیز به اهمیت مالیات ها پی برده اند و در پی اعمال مالیات های معقول بر بخش های مختلف می باشند. پر واضح است که سیاست گذاران و تصمیم گیران کشور در زمینه ی مالیاتی راه پر پیچ و خمی را در پیش رو دارند، زیرا از یک سو باید قادر به تأمین منابع مورد نیاز خود از طریق اعمال انواع مختلف مالیات باشند، و از سوی دیگر باید بتوانند با هزینه کردن درآمد های مالیاتی در بخش هایی که برای مردم ایجاد مطلوبیت می کند، مطلوبیت کلی مالیات را درنظر مالیات دهندگان افزایش دهند و آن ها را متمایل به پرداخت مالیات نماید.

بخش گردشگری به عنوان یک بخش فعال اقتصادی از این قاعده مستثنی نبوده و وضع قوانین خاص مالیاتی را می طلبد. در این گزارش سعی شده است ابتدا برخی از جنبه های مالیات در حالت کلی شرح داده شود و در بعضی از بخش ها این قوانین کلی به گردشگری تأمین داده شده و با ذکر نمونه هایی از کشورهای موفق در این زمینه، راهکار هایی ارائه شود.

چکیده:

با توجه به وضعیت نا به سامان صنعت نفت و اتکای بیش از حد ایران به این موهبت طبیعی، رشد و شکوفایی صنایع کمکی در کنار نفت لازم و ضروری به نظر می­رسد. گردشگری به عنوان صنعتی که در سال های اخیر رشد چشمگیری را تجربه نموده است گزینه ی مناسبی محسوب می­شود. ایران به طور کلی داری پتانسیل های طبیعی و فرهنگی بیشماری است که هر یک می­توانند تبدیل به جاذبه بی نظیر گردشگری شوند، اما متأسفانه این فرایند در ایران بسیار کند صورت گرفته و بسیاری از پتانسیل ها بلااستفاده رها شده اند.

امروزه، بازار رقابتی امروز صنعت گردشگری جایی برای کشورهایی که بدون برنامه ریزی وارد این صنعت می­شوند ندارد و بنابراین رقابت شدید بین رقبای موجود و تمایل مقاصد جدید به ورود به این صنعت، کار را برای مقاصد سخت کرده و آنها را نیازمند تغییرات مداوم می­کند. کلید تغییرات مثبت و مفید خلاقیت و در پی آن نوآوری است. خلاقیت در بخش های مختلف گردشگری اعم از محصول، انتخاب بازار، تبلیغات و غیره می تواند یک مقصد را از یک پیرو در بازار تبدیل به یک رهبر نماید. از آنجا که خلاقیت و نوآوری قابل کپی برداری نیست، اگر تقلید شود کار خلاقانه و نوآورانه محسوب نمی­شود، هرچند می­توان با مطالعه روندهای خلاقانه در مقاصد دیگر، خط مشی کلی را مشخص نموده و زمینه هایی که امکان خلاقیت در آن وجود دارد را شناخت. به علاوه مطالعه ایده های خلاقانه مقاصد دیگر و بومی سازی آنها خود به وجود آورنده محصول جدید بوده و نوآوری محسوب می­شود. بنابراین پی بردن به اهمیت و مزایای گردشگری، شناخت پتانسیل ها، تبدیل خلاقانه این پتانسیل ها به جاذبه های بی بدیل، نفوذ در بازارهای هدف مورد نظر و معرفی این جاذبه ها، مسیر غیر قابل اجتنابی است که در پیش روی ایران قرار دارد تا از این طریق بتواند بر بخشی از مشکلات خود از قبیل بیکاری، مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها و تراز پرداختی منفی خود فائق آید.

واژگان کلیدی: خلاقیت، نوآوری، کارآفرینی، گردشگری

• چکیده

گردشگری را می‌توان به عنوان یک پدیده چند وجهی که دارای ابعاد اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی است، در نظر گرفت. گردشگری از دیرباز با دین پیوند خورده است که به عنوان نیروی محرک قدرتمندی برای سفرهای اولیه زایران تا سیر و سفرهای امروزه به مکان‌های مقدس عمل می‌کند. اصول و قوانین اسلامی ‌به طور مستقیم و غیرمستقیم تفریح و سفر را نیز متاثر می‌سازد. گردشگری و فرهنگ اسلامی ‌تاثیرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فرهنگی مختلفی بر یکدیگر دارند که اثرات سیاسی آن مقدم بر اثرات دیگر و هدایت کننده روند اقتصادی و اجتماعی فرهنگی است. با این حال تاثیرات اقتصادی و اجتماعی فرهنگی گردشگری اسلامی به ویژه در کشورهای در حال توسعه مسلمان بسیار قابل توجه است. در پاسخ به ارتباط بین گردشگری و مذهب، نظریه‌پردازان 3 رویکرد را در پیش می‌گیرند. در رویکرد اول مذهب از گردشگری حمایت می‌کند، در دومین رویکرد گردشگری بر مذهب تاثیرگذار است و در رویکرد سوم این دو پدیده در تقابل با یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند. با وجود چالش‌های پیش‌روی گردشگری کشورهای مسلمان و وجود کلیشه‌های منفی در خصوص این مقاصد، امروزه می‌توان دید که برخی از این مقاصد به خوبی توانسته‌اند نگاه خود را به گردشگری تغییر دهند و ظرفیت‌های متفاوت و جدیدی را خلق کنند که ایران نیز با داشتن ظرفیت‌ها و جاذبه‌های مادی و معنوی متنوع اسلامی می‌تواند یکی از بهترین مقاصد گردشگری در جهان اسلام معرفی شود و سهم به سزایی در این بازار رو به رشد داشته باشد.

• چکیده

امروزه پیشرفت‌های اقتصادی یک کشور در گرو گسترش فعالیت‌های اقتصادی در زمینه‌های مختلف و از میان برداشتن موانع پیش روی این فعالیت‌ها است و در واقع پویایی، رونق و شکوفایی پیکره اقتصادهای جهانی در گرو رشد و توسعه کسب و کارهای آن خواهد بود. رشد روزافزون صنعت گردشگری دنیا نیز امروزه بر کسی پوشیده نیست. بر این اساس نقش و سهم این صنعت در پویایی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورها از دیرباز مورد توجه محققان و شاغلان این صنعت قرار گرفته است. امروزه با توجه به گرایش کشورها به ویژه کشورهای در حال توسعه به رونق صنعت گردشگری به عنوان موتور محرکه اقتصاد، دولت‌ها در پی بهبود فضای کسب و کار این صنعت هستند. در ایران نیز، بهبود فضای کسب و کار به عنوان یکی از سیاست‌های کلی مورد توجه قرار گرفته است.

این مقاله با نظر به 10 شاخص فضای کسب و کار در سال 2016 و 2017 ارایه شده از سوی بانک جهانی در قالب گزارش تدوین شده است و به بررسی برخی از مهم‌ترین‌های این شاخص‌های یازده‌گانه در فضای کسب و کار گردشگری ایران می‌پردازد. مجموعه این شاخص‌ها نشان‌دهنده شاخص کلی کسب و کار در هر یک از کشورها و همچنین نشانگر میزان سهولت و مناسب بودن فضای هر کشور برای انجام فعالیت‌های اقتصادی و تجاری است.

 چکیده

با توسعه گردشگری، قرار گرفتن آن در سبد اقتصاد خانوار، افزایش آگاهی جوامع در خصوص پایداری و محدودیت­های حاصل از استفاده بیش از حد از منابع طبیعی و انرژی، نگرش جامعه درباره محیط و ارتباط آن با گردشگری دچار تحول شده است؛ به طوری که امروزه جامعه جهانی مسایل زیست‌محیطی را با دقت و حساسیت روزافزونی رصد می‌کند. همچنین رایج شدن مفاهیمی ‌همچون طبیعت‌گردی، گردشگری سبز و گردشگری پایدار ناشی از این حساسیت‌های و افزایش شمار گردشگران آگاه درباره ارزشمندی محیط و ضرورت حفاظت از آن به منظور پایداری این صنعت است. یکی از این مقولات تقریباً نو در ماحصل تغییرات در نگرش بازار تقاضا و پیامدهای موجود در عرضه و منابع در عصر مدرن و پست مدرن می­باشد، گردشگری سبز است که بر مصرف بهینه انرژی و حفظ و پایداری محیط تمرکز ویژه­ای دارد. بر این اساس این مقاله درصدد تعریف مشخصه‌های گردشگری سبز، زنجیره تامین آن و نقش بازیگران این زنجیره در تغییرات محیطی و آب و هوایی است تا بتواند به تنویر ابعاد و ضرورت­های آن در بخش عرضه گردشگری بپردازد. به علاوه این مطالعه به بررسی آمارهای شاخص‌های توسعه جهانی بانک جهانی و چند مطالعه موردی نیز توجه داشته است.

چکیده

بر همه واضح است که در مورد آینده هیچ قطعیتی وجود ندارد و این از اصول اولیه آینده‌شناسی است. اما اصل دیگری هم وجود دارد که می‌توان در سرنوشت آینده تاثیرگذار بود. آینده‌پژوهی دانشی نوظهور در بطن جامعه علمی است که به ادبیات گردشگری نیز راه یافته است. گردشگری به عنوان یکی از ابزارهای موثر در توسعه سیاسی، اجتماعی فرهنگی و اقتصادی در دنیا مورد توجه قرار می‌گیرد. عرضه و تقاضاي گردشگري را هر چه بيشتر تحت تاثير كشف تقاضاهاي تازه قرار داده و در اين راستا مفاهيم مربوط به محصولات گردشگري به سرعت تغيير يافته و در تطبيق با تقاضا تنوع و دامنه انتخاب محصول را گسترش داده است. با توجه به تاثیرپذیری تنگاتنگ گردشگری از روندها و جریانات خرد و کلان جهان، نمی‌توان آینده آن را در خلا بررسی و پیش‌بینی کرد. برخی از این روندها شامل جهانی شدن، جریانات سیاسی، جمعیت‌شناختی، منابع طبیعی و محیط زیست، و علم و فناوری می‌شوند؛ پیش‌ران‌هایی اصلی تغییرات جهانی که به محرک‌های اصلی اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی معروفند. در پاسخ به موقع و درست به این روندها، یکی از چالش‌های مقاصد در آینده این است که چگونه محصولاتی ناهمگن و غیریکسانی به گردشگران ارایه دهند که نیازهای متنوع و پیچیده آنها را به طور رضایت‌بخشی برطرف سازند و همچنان به اصول گردشگری پایدار، متعهد بمانند. در این مطالعه تلاش شده تا مطالبی در حوزه آینده‌پژوهی ارایه شود که بتواند دولت، مسئولان و سازمان‌های مختلف برنامه‌ریز در حوزه گردشگری را به اندیشیدن درباره معنای بهتر و بدتر در تصویر بلندمدت وادارد و بدین ترتیب اراده تاثیر بر آینده را به وجود آورد. ذینفعان دولتی و خصوصی گردشگری باید اطمینان یابند که خط‌مشی‌ها و برنامه‌ریزی گردشگری، توسعه محصولات و استراتژی های بازاریابی با آن دسته از روندها و عوامل محیطی سازگار باشند که رفتار گردشگران آینده را شکل می‌دهد.

خلاصه مدیریتی

ماهیت ترکیبی محصول گردشگری موجب شده است سازمان ها و نهادهای مختلفی درگیر امور برنامه ریزی، سیاستگذاری، اجرا و نظارت برای این بخش باشند. لذا در حوزه های مختلف کسب و کارهای گردشگری هم که نیاز به اخذ مجوز از مراجع مربوطه دارند پیچیدگی هایی به وجود آمده است. ایجاد پنجره واحد مجوزهای گردشگری راهکاری است که می تواند به یکپارچگی فرایندها و بهبود محیط کسب و کار این صنعت بینجامد. اما پیاده سازی پنجره واحد در این بخش با الزاماتی روبروست. شناسایی ذینفعان و نیازهای آن ها، بررسی فرایندهای موجود، مسائل و ضرورت های قانونی، زیرساخت های فناوری اطلاعات در سازمان های مربوطه، تعیین الگوی پیاده سازی، نحوه یکپارچه سازی و تعیین سازمان متولی، وضعیت داده ها و نحوه همپیوندی آن ها امنیت و حفاظت از آن ها و الگوی تامین مالی و اجرای طرح از مهمترین الزامات پیاده سازی پنجره واحد گردشگری هستند که در مطالعات امکان سنجی و تهیه طرح پیاده سازی و از طریق کارگروه های بین سازمانی می بایست مشخص شوند. در این گزارش تلاش شده است تا به عنوان گزارشی پیشرو، به بررسی ضرورت­ها، الزامات و تجارب موجود داخلی و خارجی در راه اندازی پنجره واحد گردشگری پرداخته شود.

  چکیده

با رشد گردشگری بین المللی، تعداد بازدیدکنندگان در کشورهای در حال توسعه، رو به فزونی نهاده است؛ چرا که گردشگری توانسته سهم قابل توجهی از توسعه اقتصادی این مقاصد را به خود اختصاص دهد. ساختار پراکنده گردشگری چالشی کلیدی برای دستیابی به چشم انداز مناسب یک مقصد است. در نتیجه، شناخت ارتباط بین عناصر مختلف گردشگری در مقاصد مختلف به امری ضروری مبدل شده است. این امر سبب تخصیص بهینه منابع به برنامه‌های توسعه‌ای، کاهش بیکاری، بهبود توزیع درامد، کاهش قیمت خدمات، افزایش ظرفیت اشتغال هتل‌ها و در نهایت، افزایش رقابت­پذیری محصولات و خدمات گردشگری می‌شود. در چنین شرایطی مطالعه مدیریت زنجیره تأمین به عنوان یکی ازمهم‌ترین راهبردها برای توسعه یک مقصد مطرح می­شود.

وجود روابط متضاد بین سازمان‌های مختلف در صنعت گردشگری یک پدیده عادی است اما مدیریت زنجیره تأمین گردشگری، دیدگاه جدیدی را ارائه می‌دهد که بیانگر مجموعه‌ای از روش‌ها و راهکارهایی است که مرکز تاکید و توجه آن، اداره اثربخش عملیات زنجیره تأمین گردشگری در یک مقصد برای پوشش نیازهای گردشگران و دستیابی به اهداف اعضای زنجیره تأمین گردشگری می‌باشد. از آنجا که شکل‌گیری زنجیره تأمین گردشگری، تابع مدل‌ها، الگوها و رویکردهای خاصی است، پژوهش حاضر در نظر دارد با شناسایی و معرفی الگوهای موجود در این زمینه و نیز پیرامون ارزیابی زنجیره تأمین گردشگری، الگوی مناسب را معرفی نموده و از این رهگذر به سیاستگذاران و افراد مؤثر در تعیین چشم انداز گردشگری، تور اپراتورها، آژانس‌های مسافرتی، ارایه دهندگان خدمات اقامتی، پذیرایی، تفریح و سرگرمی و جاذبه‌ها، ارایه دهندگان حمل و نقل گردشگری (هوایی، زمینی، ریلی و دریایی)، کانال‌های توزیع گردشگری و در نهایت تمام اعضای زنجیره تأمین گردشگری در سطح خرد و کلان در اجرای آن کمک کند.

در گزارش حاضر، ضمن معرفی الگوی مناسب با توجه به جدیدترین آمارهای سازمان‌های جهانی گردشگری، نوع مسائل مدیریتی قابل اجرا در این زنجیره، سنجش عملکرد زنجیره و راه حل‌های مرتفع نمودن مشکلات موجود نیز آمده است.