مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­گیرند.

در شصت و پنجمین گزارش از این سلسله گزارش­ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده است.

در بخش تحولات جهان، طرح جنجالی لغو امتیازهای تجاری چین توسط آمریکا، فرصت بالقوه­ای برای بهره ­برداری سایر اقتصادهای بزرگ از کالاهای ارزان چینی فراهم آورده و در عین حال تهدیدی نیز برای آمریکا محسوب می­شود. از آنجا که به نظر می­رسد چین در حال فتح بازارهای صادراتی جهان باشد، به نحوی که در سه ماهه نخست سال جاری میلادی، با تصاحب جایگاه ژاپن، تبدیل به بزرگترین صادر کننده خودرو در جهان شد، آمریکا در صورت لغو قانون مذکور، بدون شک به دلیل محرومیت از کالاهای ارزان قیمت چینی با کاهش استانداردهای زندگی مواجه خواهد شد و به دلیل هزینه‌های بالاتر، به مکانی کمتر جذاب برای سرمایه‌گذاری شرکت‌ها تبدیل می‌شود. چین همچنین در رقابت با هند در حوزه تجارت با روسیه، توانسته پس از دلار، جایگاه یوان را به عنوان یکی از ارزهای مسلط در پرداخت­های روسیه تحکیم نماید. اگرچه همچنان دلارزدایی از روابط تجاری روسیه با سایر کشورها، با پیچیدگی و ابهامات فراوانی روبه ­رو است.

در سطح منطقه نیز چین در جایگاه یک بازیگر کاملا کلیدی قرار دارد. علاوه بر سرمایه­ گذاری­های عظیم در صنایع بزرگترین شریک تجاری عربی خود، یعنی عربستان و نیز مشارکت­های اقتصادی متنوع و چشمگیر، به ویژه در حوزه حمل و نقل و لجستیک، با امارات متحده عربی به عنوان رابط میان سه قاره آسیا، اروپا، آفریقا، پیش ­بینی می­شود پس از دهمین نشست کنفرانس تجاری اعراب و چین که قرار است در ژوئن سال جاری برگزار شود، فصل تازه­ای از روابط اقتصادی چین با جهان عرب رقم بخورد. در این میان، عربستان در فرآیندی رقابتی با امارات، در تلاش است تا حداکثر بهره­ برداری را از بازار بزرگ مصر داشته باشد. این کشور همچنین در ادامه روابط سخاوتمندانه خود با ترکیه، در تلاش است تا پیمانکاران ترک را در پروژه­ های آرامکو مشارکت دهد. علاوه بر این، عربستان حجم تجارت خود با روسیه را نیز در گروه محصولات کشاورزی و غذایی، تا دو برابر افزایش داده است. روسیه هم مانند عربستان، با تامین بخش مهمی از واردات ترکیه، به استقلال این کشور از جریان­های مالی غرب سرعت بخشیده است. شایان توجه است که عربستان در ماه مارس، به عنوان شریک گفتگو به سازمان همکاری شانگهای که توسط چین و روسیه رهبری می‌شود، پیوست. ریاض همچنین رسماً برای پیوستن به گروه کشورهای نوظهور بریکس درخواست داده است. در دیگر سو، کشورهایی مانند قزاقستان و ازبکستان نیز در راستای تنوع بخشی به اقتصاد و پیشبرد اهداف بلندپروازانه خود، اقداماتی را در راستای جذب سرمایه­ گذاری خارجی انجام داده اند که موفقیت­ آمیز بوده و شرح آن به تفصیل در متن گزارش آورده شده است.