مزیت نسبی بخش صنعت، معدن و انرژي در استان مرکزی (ویرایش دوم)
هدف از اين گزارش تعيين مزيت نسبي بخش و زيربخشهاي صنعت، معدن و انرژي با استفاده از شاخص ضريب مكاني در استان مركزي بوده است. ضریب مکانی، روشی است که به صورت ریاضی اقتصاد منطقهای را در مقایسه با اقتصاد مرجع بزرگتر، معمولا اقتصاد ملی، ارزش گذاری میکند. این روش به صورت گسترده از دهه 1940 توسط محققان حوزه جغرافیای اقتصادی و اقتصاد منطقهای مورد استفاده قرار گرفته است. دادههاي مورد نياز از مركز آمار ايران براي دوره ساليانه 1397-1390 گرداوري شده است. نتايج نشان ميدهد كه در دوره مورد بررسي بخش صنعت در مجموع در همه سالها داراي مزيت رقابتي بوده است، هرچند تعدادی از زيربخشهاي بخش صنعت داراي مزيت رقابتي نبودهاند.
بخش صنعت در فعاليتهايي مانند تولید كاغذ و فرآوردههای كاغذي؛ تولید كك، فرآوردههاي حاصل از پالایش نفت؛ تولید مواد شيميايي و فرآوردههاي شيميايي؛ تولید داروها و فراوردههای دارویی و شیمیایی و گیاهی؛ تولید فرآوردههاي لاستيكی و پلاستيكی؛ تولید ساير فرآوردههاي معدنی غيرفلزي؛ تولید فلزات پایه؛ تولید محصولات فلزي ساخته شده، به جز ماشينآلات و تجهيزات؛ تولید تجهيزات برقی؛ تولید ماشينآلات و تجهيزات طبقهبندي نشده در جاي ديگر در تمام سالهاي 97-1390 داراي مزيت رقابتي بودهاند. بنابراين سرمايه گذاري بيشتر در اين فعاليتها و حفظ و ارتقاء وضع موجود توصيه ميشود.
بخش صنعت در فعاليتهاي مانند؛ تولید فرآوردههای توتون و تنباكو؛ تولید چرم و فرآوردههای وابسته؛ چاپ و تكثير رسانههاي ضبط شده؛ تولید محصولات رایانهای، الکترونیکی و نوری؛ تولید ساير تجهيزات حمل و نقل؛ تولید سایر مصنوعات در تمام سالهاي دوره 97-1390 فاقد مزيت رقابتي بودهاند و استان مركزي در اين فعاليتها در قياس با فعاليتهاي مشابه در كشور از وضعيت مناسبي برخوردار نيست و لذا سرمايه گذاري بيشتر در اين فعاليت ها توصيه نميشود و بهتر است در اين خصوص با احتياط بيشتري و با تحقيقات جامع و كامل ورود كرد.
بخش صنعت در فعاليتهايي مانند تولید منسوجات؛ تولید پوشاک؛ تولید مبلمان؛ و تعمیر و نصب ماشینآلات و تجهیزات در سالهاي ابتدايي دوره 97-1390 داراي مزيت رقابتي بوده اما در سالهاي پاياني اين دوره مزيت رقابتي خود را از دست دادهاند. در خصوص اين فعاليتها لازم است متوليان امر در بخش دولتي و بخش خصوصي مسائل و مشكلات پيش آمده در اين فعاليتها را به صورت دقيق شناسايي نمايند و با برطرف كردن مشكلات پيش آمده وضعيت اين نوع فعاليت ها را دوباره به وضعيت مطلوب و رقابتي تغيير دهند.
بخش صنعت در فعالیت هایی مانند: تولید محصولات غذايي؛ تولید انواع آشاميدنيها؛ تولید چوب و محصولات چوبي به جز مبلمان، حصیر و مواد حصیر بافی و تولید وسايل نقليه موتوري، تريلر و نيمتريلر در برخی از سالهای دوره 97-1390 فعالیت دارای مزیت رقابتی بوده است و در برخی سالهای دیگر این مزیت رقابتی را از دست داده است و یا برعکس فاقد مزیت رقابتی بوده است و سپس مزیت رقابتی خود را کسب کرده است. برای این فعالیتها نیز بایستی مسائل و مشکلات این فعالیت ها را در سالهایی که مزیت خود را از دست دادهاند بررسی و شناسائی کرد و ضمن برطرف کردن مشکلات شناسایی شده این فعالیتها را به وضعیت رقابتی بازگرداند، زیرا در این فعالیتها قاعدتاً بایستی زیرساخت های لازم فراهم شده باشد.
بخش معدن در مجموع داراي مزيت رقابتي نبوده است، زيرا استان مركزي در زيربخش استخراج نفت خام، گاز طبيعي و خدمات پشتیبانی معادن فاقد مزيت بوده است، اما در زيربخش استخراج ساير معادن در همه سالها داراي مزيت رقابتي بوده است، البته در سال پایانی دوره مورد بررسی مزیت رقابتی خود را از دست داده است.
همچنين در بخش انرژي در مجموع داراي مزيت نسبي نبوده است و در اين بخش فقط در زيربخش توليد، انتقال و توزيع برق در همه سالها و در زيربخش آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیتهای تصفیه در نيمي از سالها داراي مزيت رقابتي بوده است.