بورسهای کالا در ایران و کشورهای منتخب؛ چالشها و راهکارها
هدف اصلی بورسهای کالا، تسهیل معاملات، کشف قیمت عادلانه و افزایش شفافیت در بازار است. بورس کالای ایران یکی از بورسهای بازار سرمایه کشور است که محصولات متنوعی در دو بازار فیزیکی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در آن معامله میشود.
گزارش به بررسی سه بورس معتبر جهانی - بورس شیکاگو، بورس فلزات لندن و بورس کالای توکیو - پرداخته است. این بورسها به عنوان مراجع جهانی قیمتگذاری شناخته میشوند و تجربیات آنها میتواند به بهبود عملکرد بورس کالای ایران کمک کند.
بر اساس مقایسه بورسهای کالایی منتخب و بورس کالای ایران، پیشنهادهایی همچون افزایش تنوع ابزارهای مالی با معرفی داراییهای پایه و قراردادهای جدید؛ کاهش مداخلات دولت با هدف بهبود کارایی بازار و کشف قیمت عادلانه؛ ارتقای آگاهی بازیگران بازار سرمایه نسبت به پوشش ریسک، ابزارهای مشتقه و بورس کالا با آموزش و اطلاعرسانی و نیز بهبود شفافیت اطلاعات با ارائه جزئیات تفصیلی مشخصات فیزیکی دارایی پایه به ویژه در گروه کالاهای کشاورزی قابل طرح است.
بورسهای کالا در ایران و کشورهای منتخب؛ چالشها و راهکارها
هدف اصلی بورسهای کالا، تسهیل معاملات، کشف قیمت عادلانه و افزایش شفافیت در بازار است. بورس کالای ایران یکی از بورسهای بازار سرمایه کشور است که محصولات متنوعی در دو بازار فیزیکی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در آن معامله میشود.
گزارش به بررسی سه بورس معتبر جهانی - بورس شیکاگو، بورس فلزات لندن و بورس کالای توکیو - پرداخته است. این بورسها به عنوان مراجع جهانی قیمتگذاری شناخته میشوند و تجربیات آنها میتواند به بهبود عملکرد بورس کالای ایران کمک کند.
بر اساس مقایسه بورسهای کالایی منتخب و بورس کالای ایران، پیشنهادهایی همچون افزایش تنوع ابزارهای مالی با معرفی داراییهای پایه و قراردادهای جدید؛ کاهش مداخلات دولت با هدف بهبود کارایی بازار و کشف قیمت عادلانه؛ ارتقای آگاهی بازیگران بازار سرمایه نسبت به پوشش ریسک، ابزارهای مشتقه و بورس کالا با آموزش و اطلاعرسانی و نیز بهبود شفافیت اطلاعات با ارائه جزئیات تفصیلی مشخصات فیزیکی دارایی پایه به ویژه در گروه کالاهای کشاورزی قابل طرح است.
بررسی مکانیسم عرضه و تعیین قیمت محصولات فولادی (ورق گرم) در بورس و خارج از بورس کالا
درگروه محصولات فولادی، ورق های فولادی که به عنوان یک کالای واسطه ای در صنایع مختلف از جمله لوله و پروفیل کاربرد دارند، از شرکت های فولاد مبارکه اصفهان، نورد لوله اهواز، گیلان، کاویان و اکسین و همچنین واردات از کشورهایی مانند روسیه، هند و چین تهیه می گردند؛ لیکن در این میان، تنها شرکت فولاد مبارکه، بخشی از محصولات خود را در شرکت بورس کالای ایران عرضه می نماید.
مشکل اصلی شرکت فولاد با صنایع پایین دستی از تولید و عرضه ورق نشأت می گیرد؛ زیرا به دلیل سفارشات ورق های خاص تولیدکنندگان مختلف و تنوع بیش از حد این ورق ها، امکان عرضه همه آن ها در بورس وجود ندارد و تنها ورق های استاندارد، هر دو هفته یکبار توسط شرکت فولاد مبارکه، در بورس طبق مصوبه وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین ماده 4 و 5 دستورالعمل تنظیم بازار ورق گرم فولاد با ضخامت کمتر از ۵ میلی متر شورای رقابت مصوب 96/05/02، جهت کشف قیمت، عرضه می گردند و مابقی محصولات در درب کارخانه، طبق قراردادهایی که شرکت فولاد مبارکه با مشتریان خود دارد، به افراد و تولیدکنندگان براساس سفارش آن ها، فروخته و ابتدای هفته بعد به همان قیمت هفته قبل، با استفاده از سیستم مچینگ[1] در بورس ثبت می شوند. از این طریق تمامی معاملات زیر نظارت بورس و تضمین اتاق پایاپای قرار می گیرند و اطلاعات آن ها برای سازمان امور مالیاتی ارسال می شوند؛ لیکن از آنجایی که میزان محصولات عرضه شده از طریق مچینگ، 60 درصد و میزان محصولات عرضه شده در بورس 40 درصد می باشد و همچنین ظرفیت های اعلام شده واحدهای تولیدی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، بسیار بیشتر از تولید و عرضه فولاد مبارکه است، بنابراین اغلب، تقاضا برای ورق، بیشتر از میزان عرضه مستقیم در بورس می باشد که این امر سبب می شود تا معاملات وارد مرحله رقابت شده و انتظار افزایش قیمت ورق، ایجاد گردد.
[1] مقدار محصولات عرضه شده در خارج از بورس که به قیمت بورس مورد معامله قرار گرفته است، به منظور قرار گرفتن در تضمین، در بورس مورد معامله مجدد قرار گرفته وثبت می گردد.