رقابت‌پذیری بنگاه‌های ایرانی به کارایی زنجیره تجارت خارجی گره خورده است؛ در حالی که ایران با امتیاز ۲٫۳ در رتبه ۱۲۳ شاخص لجستیک ۲۰۲۳ قرار دارد و از رقبای منطقه‌ای با امتیاز بالای ۳٫۴ عقب مانده، تجربه کشورهایی مانند ترکیه، کره‌جنوبی، آلمان و هلند نشان می‌دهد که دیجیتالی‌سازی جامع فرایندها، استقرار پنجره واحد، مدیریت هوشمند ریسک گمرکی، اصلاح ساختار تعرفه‌ها، گسترش توافقات تجاری و هم‌سویی استانداردها می‌تواند زمان و هزینه مبادلات را به‌شدت کاهش دهد. برای جبران این فاصله، ایران باید با عزم حاکمیتی و مشارکت بخش خصوصی، پنجره واحد ملی و تبادل الکترونیکی اسناد را تکمیل، هوش مصنوعی را در مدیریت ریسک پیاده، ساختار تعرفه‌ای را ساده، دیپلماسی تجاری را تقویت و زیرساخت‌های لجستیکی را توسعه دهد؛ اقداماتی که نه‌تنها صادرات را می‌افزاید، بلکه اشتغال، سرمایه‌گذاری خارجی و جایگاه ژئوپلیتیکی کشور را نیز ارتقا می‌دهد و با بهره‌گیری از مسیرهای ترانزیتی و سامانه‌های الکترونیکی موجود، می‌تواند نقطه آغاز تحول بنیادین در تجارت خارجی ایران باشد.