جامعه پلتفرمی و اقتصاد پلتفرمی: سیاستگذاری اقتصادی در دنیای پلتفرمها چه جوانبی دارد؟
توسعه اینترنت و پلتفرمهای مبتنی بر آن، تحولات شگرفی را در عرصههای مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی ایجاد کرده است. در عرصه اقتصادی، با ظهور پلتفرمهای مبتنی بر اینترنت، نوع روابط اقتصادی بهمرور متحول شده است. اگر در گذشته صاحبان صنایع بزرگ بر عرصه اقتصادی تأثیرگذار بودند، اکنون پلتفرمهای بزرگ و مؤثر مبتنی بر اینترنت و فنّاورانه هستند که بر عرصه اقتصاد اثر گذاشتهاند. در این میان 5 شرکت بزرگ گوگل، مایکروسافت، فیس بوک (متا)، آمازون و اپل قلب اکوسیستم را تشکیل میدهند که بسیاری از پلتفرمها و اپلیکیشنهای دیگر میتوانند بر اساس آنها ساخته شوند. در کنار آن نیز صدها پلتفرم تکبخشی در کنار دیگر بازیگران شکل گرفتهاند که منجر به شکلگیری «جامعه پلتفرمی» شدهاند. در جامعه پلتفرمی، معاملات اقتصادی و اجتماعی بهطور فزایندهای توسط اکوسیستم پلتفرم آنلاین جهانی هدایت میشود که این اکوسیستم نیز توسط الگورتیمها کنترل و با دادهها تغذیه میشود. زیربنای اکوسیستم در این جامعه پلتفرمی، سه مکانیزم دادهای شدن، کالاییشدن و انتخاب است.
با پلتفرمی شدن اقتصاد، ، مدلهای تجاری مبتنی بر پلتفرم، ارزش خود را با اتصال کاربران (هم مصرفکنندگان و هم تولیدکنندگان) در یک شبکه آنلاین ایجاد میکنند. قدرت اقتصاد پلتفرمی در توانایی آن در حذف موانع تجاری با استفاده از افزایش اشتراکگذاری اطلاعات بین بازیگران مختلف و گردش دادهها به نفع آن است. این سازوکار جدید، یک سیستم اقتصادی بسیار بازتر با مشارکت بیشتر کاربران آن ایجاد می کند. اقتصاد پلتفرمی یک پدیده پیچیده است که به طور قابل توجهی مفهوم کلی «شغلهای عادی» را مختل می کند.
پلتفرمی شدن اقتصاد و ظهور جامعه پلتفرمی، سؤالات مهمی را پیش روی سیاستگذاران قرار داده است؛ از جمله نحوه قانونگذاری و تنظیمگری، شرایط کارگران و همچنین ساختار توزیع قدرت و ثروت. در این گزارش پلتفرمها بر اساس پاسخ به این دو پرسش دستهبندی شدهاند: آیا خدمات و وظایف از طریق پلتفرم به یک مکان خاص هماهنگ میشوند؟ و آیا این خدمات و وظایف مربوط به شخص خاصی است؟ هر دو جنبه پیامدهای گسترده ای برای نحوه عملکرد پلتفرمها، وضعیت پیمانکاران مستقل، چارچوب قانونی اعمال شده و اقدامات بالقوه نظارتی دارند.
این نوع دستهبندی از پلتفرمها میتواند به سؤالات پیش روی سیاستگذاران و نحوه مواجهه با هر پلتفرم، پاسخ دهد. فهم درست از مفاهیمی نظیر جامعه پلتفرمی و اقتصاد پلتفرمی نیز میتواند به فهم درست چالشها و پاسخ به آن کمک کند.