بروشور اقتصاد به زبان ساده (شماره 42)- موضوع: حمایت و حمایت گرایی
به منظور آشنایی هرچه بیشتر فعالین اقتصادی با مفاهیم اقتصادی و به کارگیری صحیح این موارد در تحلیلهای اقتصادی محیط کسب و کار، ایده تهیه و ارائه بروشورهایی با عنوان "اقتصاد به زبان ساده" در معاونت اقتصادی اتاق ایران طرح گردید و توسط مرکز تحقیقات و بررسیهای اقتصادی به اجرا درآمد. شماره چهل و دوم این بروشور به بحث "حمایت و حمایت گرایی" اختصاص یافته است.
«حمایت از تولید داخلی» و «حمایتگرایی» دو اصطلاح پرکاربرد در سالهای اخیر در کشور هستند. دو اصطلاح که بعضاً دارای معنی یکسان هستند، اما درواقع معنا و دامنه اطلاق آنها با یکدیگر متفاوت بوده و از آن مهمتر سیاستهای برخاسته از این دو مفهوم نیز متنوع و ماهیت متفاوتی با یکدیگر دارند. از همینرو در این نسخه از بروشور به معرفی مفاهیم حمایتگرایی و حمایت از تولید پرداخته شده و دلایل اتخاذ سیاستهای حمایت از تولید توسط دولت توضیح داده شده است.
سياستهاي كارآمد حمايت از توليد در اقتصادهاي مختلف با يكديگر متفاوت بوده و بايد با توجه به شرايط هر كشور اتخاذ گردد. از آنجایی كه هدف از اين سياستها غلبه بر نارسايي بازارها و تشويق توليد (توسعه صنعتي) است، لذا در بروشور الزامات طراحی سیاستهای کارآمد حمایت از تولید توضیح داده شده است.
ادبیات توسعه شاهد مطالعات گستردهای پیرامون سیاستهای حمایت از تولید در کشورهای مختلف و نتایج آنها بودهاند. در این نسخه از بروشور، برای بررسی تجربه سیاستهای حمایت از تولید در جهان دو کشور ایالات متحده و چین به عنوان نماینده اقتصادهای توسعه یافته و در حال توسعه انتخاب شدهاند. این بررسی در قالب چهار دسته سیاستهای اعتباری، سیاستهای تجاری، سیاستهای فناورانه- آموزشی و سایر صورت گرفته است.
اقتصاد ايران نيز به مانند ديگر اقتصادهاي جهان، مجموعهاي از سياستهاي حمايت از توليد را در دورههاي مختلف اعمال كرده است. درواقع صرفنظر از اعلام اين سياستها يا تجميع آنها ذيل بستهاي تحت عنوان حمايت از توليد، اقتضائات عملي دستگاهها و وزارتخانههاي مختلف و تقاضاهايي كه هر يك از اين دستگاهها با آن مواجه بودهاند، اتخاذ سياستهاي حمايت از توليد را در آنها به دنبال داشته است که در بروشور به توضیح این سیاستها در کشور پرداخته شده و پیشنهادهایی برای بهبود سیاستها ارائه شده است. به نظر ميرسد كه حمايت از توليد در اقتصاد ايران با تناقض ميان سياستهاي اقتصاد كلان و سياستهاي حمايتي مواجه است. درحالي كه سياستهاي اقتصاد كلان از طريق توليد بيثباتي و آشفتگي، فعاليت بخش توليد را با مشكلات جدي روبرو ميسازد، در بخش حمايت دولت در تلاش است تا از طريق سياستهاي اعتباري، تعرفهاي، مالياتي و حذف حقوق نيروي كار، از توليد حمايت كند.
اصلاح سياستهاي اقتصاد كلان در جهت كاهش آسيبپذيري از شوكها و نيز امتناع از اتخاذ سياستهاي شوك درماني براي حل مشكلات، در كنار بهبود سياست تسهيلكننده توليد (مانند اتخاذ ماليات بر عايدي سرمايه) و تجميع سياستهاي حمايتي و برنامهاي ساختن آنها از جمله مهمترين راهكارهاي پيشنهادي اين گزارش براي بهبود حمايت از توليد ميباشد.