مرکز پژوهش­های اتاق ایران با انتشار گزارش " تغییرات اقلیمی و آینده تجارت جهانی " به بررسی اثرات تغییرات آب و هوایی در سراسر جهان و راهکارهای مقابله با این تاثیرات که از سوی کشورهای مختلف ارائه شده می پردازد. برخی از مهمترین نکات مطرح شده در این گزارش شامل موارد ذیل است.

• تغییرات آب‌وهوایی تهدیدی بزرگ برای اقتصاد و تجارت جهانی است. اثرات تغییرات آب‌وهوایی در حال حاضر در سراسر جهان به شکل رویدادهای شدید آب‌وهوایی، افزایش سطح آب دریاها و تغییرات در محصولات کشاورزی. احساس می شود، این تأثیرات احتمالاً در آینده شدیدتر می شوند و تأثیر قابل توجهی بر تجارت بین المللی خواهند داشت.
• بر اساس یکی از مطالعات معتبر، تغییرات آب‌وهوایی تا سال ۲۰۵۰ می‌تواند منجر به از دست‌دادن ۲۳ تریلیون دلار در تولید اقتصاد جهانی شود. این رقم نشان‌دهندۀ کاهش بالقوۀ ۱۱ تا ۱۴ درصدی در تولید اقتصاد جهانی در مقایسه با سطوح رشدی است که بدون تغییرات اقلیمی می‌تواند صورت گیرد.
• انتظار می‌رود زیان‌های اقتصادی ناشی از تغییرات آب‌وهوایی، در طول زمان افزایش یابد و مهم‌ترین تأثیرات آن در فقیرترین کشورها ایجاد شود. این کشورها ممکن است به دلیل تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی، ثروت خود را به‌ازای هر نفر بین ۱۷ تا ۳۰ درصد از دست دهند.
• برخی از تأثیرات احتمالی تغییرات آب‌وهوایی بر تجارت بین‌المللی عبارتند از:

-افزایش هزینه های تجارت، به دلیل اختلال در زنجیره تامین و زیرساخت.

-تغییر در الگوهای تجارت، به دلیل سازگاری کشورها با آب و هوای متغیر.

-افزایش رقابت برای منابع، که می‌تواند منجر به درگیری های تجاری شود.

• مکانیسم تنظیم مرزی کربن مهم‌ترین اقدام اتحادیه اروپا در راستای قاعده سازی‌های نوین در حوزه تجارت و تغییرات اقلیمی است. در قالب این قانون مالیات جدیدی تحت عنوان مالیات بر کربن بر برخی از واردات اتحادیه اعمال می‌شود. اجرای این قانون در سال 2023 آغاز می‌شود و طیف وسیعی از کالاهای انرژی بر را پوشش می‌دهد. از منظر اتحادیۀ اروپا، مکانیسم تنظیم مرزی کربن به عنوان ابزار کلیدی اتحادیۀ اروپا جهت تعیین قیمت منصفانه، برای کربن منتشرشده در فرایند تولید کالاهای وارداتی اتحادیه که از شدت کربن بالایی برخوردارند و نیز تشویق تولید صنعتی پاک‌تر در کشورهای غیر از اتحادیۀ اروپا طراحی شده‌است. در قالب این مکانیسم، اتحادیۀ اروپا برابری هزینه‌ای را که شرکت‌های اروپایی برای انتشار کربن در فرایند تولید کالاهای با شدت کربن بالا پرداخت می‌کنند، از طریق اعمال تعرفۀ متناسب بر این دسته از کالاهای وارداتی به این اتحادیه تضمین می‌کند.
• ایران کشوری است که به شدت در برابر تاثیرات تغییرات آب‌وهوایی آسیب پذیر است. این کشور در منطقه ای واقع شده است که در حال حاضر اثرات تغییرات آب‌وهوایی مانند خشکسالی، سیل و موج گرما را تجربه می کند. این تأثیرات احتمالاً در آینده شدیدتر خواهد شد و تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد و تجارت ایران خواهد داشت.
• ایران برای سازگاری با تغییرات اقلیمی نیاز به تغییر سیاست‌های تجاری خود دارد. توجه بیشتر به تجارت کالاها و خدماتی که سازگار با تغییرات آب‌وهوا هستند را می توان در این راستا مطرح کرد. ایران نیاز دارد در تحقیق و توسعه فناوری‌های جدیدی سرمایه‌گذاری کند که می‌تواند به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و انطباق با تغییر آب‌وهوایی کمک کند.
• ایران می‌تواند محیط حمایتی تری برای کسب و کارهای سازگار با تغییرات اقلیمی ایجاد کند. این اقدامات شامل ارائه معافیت های مالیاتی، یارانه ها و سایر مشوق ها برای مشاغلی است که در تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود هستند. افزون بر این ایران می‌تواند سیاست‌های تجاری حمایت کننده از اقدامات اقلیمی را اعمال کند. این اقدامات شامل اجتناب از موانع تجاری است که ورود کالاها و خدمات سازگار با آب‌وهوا را به کشور دشوار می کند.

بحران آب در ایران فقط ناشی از تغییرات اقلیمی نیست به عبارت دیگر سهم عوامل انسانی در ازدیاد مصارف بیشتر از سهم عوامل طبیعی ناشی از کاهش بارش‌ها در کمیابی‌های آبی مؤثر بوده است. آثار کم آبی مشاهده شده در سال‌های اخیر در واقع حلقه مؤخر از زنجیره روند فزاینده مصرف آب در دشت‏ها و حوضه‌های کشور است گزارش حاضر به بررسی پیشرآن‎های سیاستی می‌پردازد که در طول مدت تقریباً یک قرن نظام قانون‌گذاری معاصر در کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم به افزایش مصرف آب شده‌اند. این گزارش مجموعه قوانین کشور را در حوزه‌های تأثیرگذار بر مصارف آب کشاورزی و آب شهری و خدمات نه از منظر حقوقی بلکه از منظر سازوکارهای حاکم مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد این ارزیابی براساس رویکرد یادگیری اجتماعی در نظام حکمرانی آب انجام شده است.

—تفاهم نامه ای در پاییز سال 97 درخصوص بهره وری آب کشاورزی بین وزیر محترم جهاد کشاورزی و ریاست محترم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران منعقد شد که ماموریت آن ارتقاء بهره وری آب کشاورزی با مشارکت بخش های خصوصی، تعاونی، دولتی و سازمان های مردم نهاد با تکیه بر استفاده از فناوری های نوین، رعایت راهبردهای اجرای برنامه ها و اقدامات اساسی مندرج در تفاهم نامه است. دفتر کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در دو سال اخیر به منظور دستیابی به اهداف کمی تفاهم نامه منعقد شده فوق الذکر، جلسات تدوین سازوکار اجرایی برنامه ارتقاء بهره وری آب کشاورزی خراسان رضوی را با حضور تشکلهای بخش کشاورزی، اساتید دانشگاه، فعالین اقتصادی و مسئولین دولتی برگزار نموده است.

—پیرو تفاهم نامه رئیس اتاق ایران و وزیر جهاد کشاورزی، برنامه هایی پیرامون ارتقا بهره وری در حوزه کشاورزی استخراج و این برنامه ها طی 12 جلسه به میزبانی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی و با حضور نمایندگان استانداری خراسان رضوی، سازمان جهاد کشاورزی، شرکت آب منطقه ای، اساتید دانشگاه (دانشگاه فردوسی مشهد، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی)، تشکلهای کشاورزی(خانه کشاورز، تعاونی کشاورزان، جمعیت ناجیان آب، نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، نظام صنفی کشاورزی، اتحادیه گاوداران، اتحادیه صنایع لبنی، فعالین اقتصادی و....) مورد بررسی و کارشناسی قرار گرفت.

—براساس مصوبات جلسه هیأت رئیسه محترم اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی مورخ 02/02/1400 و براساس مطالعات دفتر کشاورزی و دفتر مطالعات و پژوهش های اتاق، مطالعه حاضر ارائه می گردد.