مرکز پژوهش­های اتاق ایران ضمن انتشار گزارش " تحولات چشم‌انداز روابط ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس" به بررسی فراز و فرودهای روابط ایران با اعضای شورای همکاری خلیج فارس و متغیرهای مهم تاثیرگذار بر این روند پرداخته است.

در بخش اول گزارش، روندهای اصلی مؤثر بر محیط پیرامونی ایران بررسی شده که شامل مواردی نظیر کاهش تمرکز آمریکا بر غرب آسیا و حرکت این کشور به سمت سیاست موازنه از راه دور، تلاش دولت­های عربی برای تنوع­ بخشی به منابع درآمدی، اختلافات در شورای همکاری خلیج فارس و عادی­ سازی روابط اعراب و اسرائیل است.

در این میان عادی سازی روابط با اسرائیل از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است. عدم قطعیت نسبت به تضمین‌های امنیتی ایالات متحده، کشورهایی چون عربستان و امارات را به سمت متنوع‌سازی روابط خود سوق داده است. در این میان، اسرائیل به عنوان گزینه‌ای که در وهله نخست تمایل مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را دارد، از لابی گسترده‌ای در آمریکا و اروپا برخوردار است و مهم‌تر اینکه می‌تواند به لحاظ نظامی، امنیتی و اطلاعاتی به تأمین بخشی از نیازهای دولت‌های عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس بپردازد، مورد توجه آن‌ها قرار گرفته است. این وضعیت به اسرائیل نیز این امکان را می‌دهد که حضور ایران در سوریه و نزدیکی آب‌های مدیترانه را از طریق نفوذ در خلیج فارس، باب‌المندب و دریای سرخ موازنه کند.

افزایش حضور اقتصادی، سیاسی و نظامی اسرائیل در منطقه خلیج فارس بر منافع ملی ایران اثرگذار خواهد بود. این تأثیرات البته کشور به کشور متفاوت است و به سطح و نوع روابط ایران با اعضای شورای همکاری از یک‌سو و میزان ارتقای روابط اسرائیل با این کشورها از سوی دیگر بستگی دارد.  

 در بخش دوم گزارش، متغیرهای مؤثر بر تحولات آتی شامل گفت‌وگوهای ایران و عربستان و مذاکرات وین برای احیای برجام مورد بررسی قرار گرفته است. انگیزه مذاکرات دو رقیب سنتی یعنی ایران و عربستان ناشی از عواملی نظیر جنگ یمن و پایان ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا، تمایل تهران برای برقراری روابط اقتصادی و سیاسی با همسایگان جنوبی و استفاده از برخی منافع حاشیه‌ای آن ازجمله آغاز دوباره حج تمتع و عمره مفرده و نیز گردشگری طبیعت و سلامت است. اما با وجود محتمل بودن کاهش روابط منازعه‌آمیز میان ایران و عربستان، به مجموعه‌ای از دلایل ازجمله توسعه روابط عربستان با اسرائیل، انگاره‌ها و مسائل ایدئولوژیک و درک تهدیدآمیز بودن سیاست‌های منطقه‌ای تهران ازسوی ریاض پیشبرد سیاست کاهش تنش با دشواری مواجه خواهد بود.

 مذاکرات احیای برجام سبب ایجاد حساسیت­ها و نگرانی­هایی در فضای شورای همکاری خلیج فارس نیز شده است. همسایگان جنوبی ایران به دلایل گوناگون ایدئولوژیک، ژئوپلتیک و امنیتی و اقتصادی تقویت روابط ایران با غرب را بدون در نظر گرفتن منافع و نگرانی‌هایشان برنمی‌تابند و تجربه خروج آمریکا از برجام نشان داد آن‌ها برای کارشکنی در این مسیر حاضر به انجام اقدامات زیادی هستند.