مرکز پژوهش ­های اتاق ایران، تهیه و انتشار سلسله گزارش­­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­گیرند.

در هفتاد و چهارمین گزارش از این سلسله گزارش­ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­­ای محیط ژئواکونومیک ایران و خلاصه­ای از آخرین گزارش­ها و انتشارات بین ­المللی در قالب بخش پژوهش­ها و کتاب­های تازه، ارائه شده است.

ترکش­های جنگ گرم روسیه و اوکراین و پیامدهای جنگ سرد میان چین و آمریکا، همچنان دامنگیر اقتصاد جهان است. چین در آخرین اقدام تلافی­ جویانه خود در مقابله با سیاست آمریکا که صادرات تراشه­ ها به چین را ممنوع کرده بود، صدور برخی از محصولات گرافیتی که در تولید باتری خودروهای الکتریکی به کار می­روند را منوط به کسب مجوز کرده­ که این اقدام شرکت­های بزرگ باطری ­سازی در حوزه خودروهای الکتریکی را به شدت تحت تاثیر قرار می ­دهد. تورم و عدم قطعیت حاکم بر اقتصاد جهانی در نتیجه جنگ روسیه و اوکراین نیز، سبب شده تا علاوه بر احتمال ایجاد نوسانات شدید در بازار انرژی و به ­ویژه گاز طبیعی، برخی اقتصادهای قوی از جمله آلمان، درگیر رکود شوند. در مقابل، اتحادیه اروپا سرانجام متعهد شد تا سود حاصل از منابع مالی مسدود شده روسیه را با هدف کمک به بازسازی و اقدامات بشردوستانه، به اوکراین پرداخت نماید.

در سطح منطقه، عربستان با پیگیری پرشتاب اقدامات اصلاحی، تبدیل به یکی از کانون­های اصلی اقتصاد منطقه و مهره­ای کلیدی در زنجیره ­های ارزش شده است. استراتژی توسعه صنعتی جدید این کشور، عربستان را به بازیگر اصلی عرضه بسیاری از محصولات نهایی یا واسطه­ ای تبدیل کرده که در زنجیره­ های تامین و زنجیره ­های مختلف ارزش تنیده شده است. تاکید بر کاهش اتکا به نفت و تقویت زیرساخت­های استفاده از انرژی­های پاک، همکاری با ژاپن با هدف گسترش اقتصاد دیجیتال و و سرمایه­ گذاری­های روزافزون در راستای تحقق برنامه­ های ساخت و ساز بلندپروازانه، نشان ­دهنده تحول شگرفی است که جهان، شاهد وقوع آن در عربستان است. امارات هم با دارا بودن بیشترین حجم از پروژه‌های انرژی در میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، در پی گسترش سرمایه‌گذاری‌ در زمینه‌ صنایع پیشرفته و با هدف افزایش رقابت­ پذیری جهانی و ایجاد یک اکوسیستم توانمند است. از سوی دیگر قزاقستان، در کسوت یک مرکز حمل و نقل و لجستیک حیاتی در اوراسیا، در حال توسعه مسیری برای صادرات کالاهای کشاورزی از بنادر این کشور به کشورهای حوزه خلیج فارس است. همکاری­ میان بخش خصوصی این کشور با قطر و ارتقای روابط بین دو کشور از طریق ایجاد یک مشارکت استراتژیک جامع، همکاری در مسیر ترانزیت گاز روسیه از طریق این کشور به ازبکستان با هدف توسعه و نوسازی زیرساخت‌های حمل و نقل گاز این کشور و نهایتا سرمایه­ گذاری­های چشم­گیر در پروژه­ های صنعتی مختلف، سبب شده تا فتح سکوی اقتصاد برتر آسیای مرکزی، در یک قدمی قزاقستان باشد.

در بخش پژوهش­های تازه، گزارش سالانه آنکتاد با عنوان تجارت و توسعه بررسی شده که یافته­ های انبوهی را در حوزه رشد، بدهی، اقلیم و نظام مالی جهان ارائه می­ دهد. بانک جهانی هم در تازه­ ترین به روزرسانی گزارش توسعه آسیای جنوبی خود، بار دیگر با پیش­بینی زوال اقتصادی شدید افغانستان، نسبت به بروز فاجعه انسانی و اقتصادی در این کشور هشدار می­دهد. کتابی هم که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفته، کتاب احیای نظام تجارت جهانی است که ضمن بازنمایی چالش­های عمیق نظام موجود، ایده ­هایی را برای بازسازی نظم تجارت جهانی ارائه کرده است.