مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می ­گیرند.

در سی و پنجمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته ­اند.

در بخش تحولات جهان، سرمایه‌گذاری 600 میلیارد دلاری گروه 7 برای رقابت با ابتکار کمربند و راه چین خبرساز شد. در اجلاس سران گروه 7 بر سر استراتژی کلان رقابت ژئواکونومیک با چین توافقاتی صورت گرفته و وعده سرمایه‌گذاری 600 میلیارد دلاری در زیرساخت ‌های کشورهای درحال‌توسعه داده شد. این توافق در قالب راهبرد کلان موسم به"مشارکت در توسعه زیرساخت‌ ها و سرمایه‌ گذاری در پهنه جهانی" اجرایی خواهد شد.

  در تحولات منطقه ‌ای  محمد بن سلمان در روزهای اخیر راهی طیفی از کشورهای منطقه شد تا سیاست منطقه ‌ای عربستان را گامی به ‌پیش ببرد. یکی از مقاصد این سفر مصر بود. در پی سفر ولیعهد عربستان سعودی به مصر، دو کشور 14 توافقنامه و یادداشت تفاهم به ارزش 7.7 میلیارد دلار امضا کردند. در سفر به ترکیه مقامات بازرگانی عربستان اعلام کردند که این کشور، تحریم غیررسمی خود علیه صادرات ترکیه را لغو کرده است و هیچ محدودیت گمرکی برای کالاهای ترکی در عربستان سعودی وجود ندارد. اردن یکی دیگر از مقاصد سفر منطقه ‌ای بن سلمان در هفته گذشته بود. در جریان این سفر قراردادهای اقتصادی مهمی میان دو کشور در حوزه ‌های معدن، ساخت ‌و ساز، انرژی اتمی، واردات و صادرات امضا شد.

مصر نیز در پی فشارهای اقتصادی اخیر تلاش های تازه ­ای برای احیای روابط سیاسی در راستای بهره ­برداری اقتصادی داشته است. امیر قطر برای نخستین ‌بار پس از تنش‌ های سال 2017 که منجر به تیرگی روابط این کشور با عربستان، امارات و مصر شد، راهی قاهره شد تا دوره‌ ای تازه در روابط سیاسی دو کشور را شکل دهد. یکی از محورهای این دیدار سرمایه‌گذاری قطر در مصر بود. در خلال این دیدار مقامات مصری اعلام کردند که سرمایه‌ گذاران قطری فرصت مشارکت در حدود 50 پروژه سرمایه‌گذاری در مصر را دارند. مصر همچنین با روسیه توافق کرد که دوکشور از ارزهای محلی خود در معاملات تجاری دوجانبه استفاده کنند. وزیر تجارت و صنعت مصر اخیراً گفته است که قاهره مکانیسم پرداختی را برای استفاده از روبل روسیه در مبادلات تجاری با مسکو ایجاد خواهد کرد. در اقدامی دیگر رسانه‌ها از سفر یک هیئت مصری متشکل از 12 تاجر و اعضای فدراسیون صنایع مصر برای اولین ‌بار پس از 10 سال به اسرائیل خبر دادند. هیئت مصری در این سفر با مقامات اسرائیلی از سازمان‌ های مختلف از جمله انجمن تولیدکنندگان اسرائیل، فدراسیون اتاق ‌های بازرگانی اسرائیل و مؤسسه صادرات اسرائیل دیدار کرد.

دولت طالبان از موافقت ازبکستان برای اجرای کریدور ریلی موسوم به ترنس افغان خبر داده است. قرار است در نشست آتی بازسازی افغانستان که در تاشکند ازبکستان برگزار می ‌شود، در مورد نحوه تأمین مالی این پروژه، توافق صورت گیرد. اخیراً بخش خصوصی روسیه نیز تفاهم‌ نامه ‌ای با اتاق بازرگانی افغانستان امضا کرده است. در قالب این تفاهم واردات گاز، گندم و سایر محصولات از روسیه و صادرات محصولات کشاورزی افغانستان به روسیه از طریق خط ریلی حیرتان مزار صورت خواهد گرفت.

 اما داده­ های تازه نشان می ­دهد واکنش شرکت ‌های چینی به تحریم روسیه دوگانه بود. درحالیکه فعالیت شرکت ‌های مهم چینی اغلب تداوم ‌یافته، شرکت ­های بزرگ نفتی چین و نیز بانک ­های بزرگ این کشور همکاری با روسیه را متوقف کرده یا کاهش داده ­اند و یا از طریق زیرمجموعه­ های خود در بازار روسیه فعالیت می ­کنند.

گزارش تازه انکتاد در مورد سرمایه ‌گذاری خارجی در جهان نیز داده ‌های قابل تأملی ارائه می ‌کند. آمریکا همچنان به ‌عنوان جذاب‌ترین مقصد سرمایه ‌گذاران مستقیم خارجی در سال 2021 باقی ‌مانده است. در محیط همسایگی ایران، موقعیت امارات و اسرائیل در مکان­ های 12 و 19 قابل‌توجه است.