مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­گیرند.

در پنجاه و نهمین گزارش از این سلسله گزارش­ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه­­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته ­اند.

در بخش تحولات جهان، تصویب حدود 369 میلیارد دلار اعتبار با هدف گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های پاک توسط آمریکا تبدیل به دغدغه­ ای برای اروپا و ژاپن در زمینه شکل­ گیری جنگ بر سر یارانه­ ها و ایجاد اختلال در صنایع سایر کشورها شده است. در ادامه انتقادات به عملکرد بایدن، مقامات این کشورها واشنگتن را به تبعیض علیه شرکت‌های اروپایی و ژاپنی و زیر پا گذاشتن قوانین تجارت جهانی تحت نظارت سازمان تجارت جهانی متهم کرده‌اند. ترامپ که به نظر می­رسد شانس بالایی برای انتخابات 2024 این کشور داشته باشد، وعده داده که در صورت برد، ضمن تغییر رویکرد در سیاست­های کلان این کشور، دست چین را از بازار آمریکا کوتاه کرده و با افزایش تعرفه ­های مربوط به این کشور، بودجه ساخت آمریکا را تامین نماید. در این سو ترکیه علی­رغم وجود تحریم ­های متعدد، تجارت خود با روسیه را در سال 2022، به میزان تقریبا دو برابر سال قبل از آن افزایش داده که عمده این افزایش، مربوط به واردات نفت ارزان از روسیه است. همچنین این کشور مذاکرات خود با مکزیک را به منظور پیشبرد توافقنامه تجارت آزاد از سرگرفت تا ادامه­ای برای توافق سطح بالای صورت گرفته بین دو کشور در سال 2013 و تضمین­ کننده گسترش روابط تجاری دو طرف باشد.

در بخش تحولات منطقه، باز هم ترکیه با سفر به کشور دشمن خود، امارات متحده عربی، و تلاش برای برگرداندن روابط به سطح عادی و ایجاد صلح خبرساز بود. ترکیه علاوه بر این، با لغو تعرفه‌های گمرکی موجود بر روی محصولات کشاورزی ازبکستان، زمینه را برای توسعه همکاری‌های صنعتی با این کشور نیز فراهم ساخت. ازبکستان همچنین از سوی پاکستان دعوت به پیگیری فرصت‌های سرمایه­گذاری در زمینه خودرو، فناوری اطلاعات و مواد معدنی طبیعی شد. کاهش شدید و چشم­گیر ذخایر ارزی پاکستان موجب شده که این کشور برای عبور از بحران از چین درخواست وام نماید. عربستان نیز در ادامه تحولات توسعه ­ای خود، استراتژی ملی توسعه صنعتی جدیدی را در اکتبر 2022 و با هدف دستیابی به یک اقتصاد صنعتی مطرح نمود و با هدف بهبود شاخص اتصال شبکه ناوبری دریایی با خدمات حمل‌و‌نقل بین‌المللی و خطوط کشتیرانی، یک سرویس جدید کشتیرانی را راه­ اندازی کرد که بندر ملک عبدالعزیز را به هند و عراق مرتبط کرده و عربستان را در مرکز اتصال سه قاره قرار می­دهد. علاوه بر این با هدف افزایش بومی‌سازی فناوری برای صنایع پیشرفته، یک کارخانه اسفنج تیتانیوم را در شهر جزان تأسیس نموده است.

در بخش داده­ های تازه، طبق گزارش اخیر بانک توسعه اوراسیا، در سال 2022، سرمایه‌گذاری متقابل کشورهای مستقل مشترک‌المنافع با چین، ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس در حال افزایش بوده که حاکی از توسعه روابط سرمایه‌گذاری و همکاری‌های تجاری و اقتصادی بین آسیای مرکزی، آسیای شرقی و کشورهای حاشیه خلیج فارس است. طبق این گزارش، روسیه همچنان بزرگترین سرمایه­ گذار اصلی در منطقه بوده و قزاقستان و آذربایجان به ترتیب پس از روسیه قرار دارند. خبر رشد فراتر از انتظار امارات نیز، در شرایطی که پیش ­بینی خوبی در مورد اقتصاد شش کشور شورای همکاری خلیج فارس در سال جاری وجود ندارد، از جمله مهم­ترین داده­ های تازه است.