نگاهی به چالش های نظام ارز چندنرخی در ایران
بخش مهمی از رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه و بازارهای نوظهور از محل رشد خالص صادرات تامین می شود و یکی از متغیر های مهم اثرگذار بر خالص صادرات، نرخ ارز است. واقعی نبودن نرخ ارز در ایران به مراه نوسانات شدید آن طی سال های اخیر در کنار محدودیت های ناشی از تحریم ها و مشکلات موجود در فضای کسب و کار در زمینه تعدد در صدور بخشنامه ها با قوانین سختگیرانه در خصوص نرخ های چندگانه، بازگشت ارز حاصل از صادرات، تامین منشای ارز برای واردات و بسیاری از این مسائل موجب شده است حوزه صادرات در ایران با مشکلات زیادی روبرو باشد.
سیاست نظام چند نرخی ارز در ایران طی سال های اخیر موجب ناکارایی و عدم تخصیص بهینه منابع و ترویج فساد و رانت اقتصادی بسیاری شده است. بنابراین اهمیت و ضرورت حرکت به سمت اجرای سیاست یکسان سازی نرخ ارز و افزایش شفافیت در بازار ارز به ویژه در شرایط فعلی که بخش تولید و صادرات تحت تاثیر تحریم ها بسیار بیشتر از گذشته آسیب دیده است، بر کسی پوشیده نیست. بدیهی است سیاست گذاری در مسیر دستیابی به نظام تک نرخی نیازمند الزامات اجرایی است تا از بروز نوسانات عمده و شکست در سیاست گذاری اجتناب شود.
تجربه تاریخی کشور در زمینه نظام مدیریت نرخ ارز به شیوه تثبیت نرخ ارز و حاکمیت نظام چندنرخی نشان داده است که اهداف در نظر گرفته شده برای این نظام از جمله حمایت از تولید ملی و افزایش رفاه اجتماعی نه تنها محقق نشده، بلکه در برخی مواقع سیاست نظام چند نرخی ارز زمینه ساز وقوع و تشدید بحران های ارزی نیز شده است که به دنبال آن آسیب های جدی بر اقتصاد وارد آمده است.