مرکز پژوهش­های اتاق ایران در رویکردی تازه انتشار سلسله گزارش های "پایش تحولات تجارت جهانی" با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران را در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی  و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.

در هفدهمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه­ ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده، و آخرین روندها و پیش ­بینی­ های اقتصادی ارائه شده توسط بزرگ­ترین نهادهای اقتصادی بین­ المللی، در قالب داده های تازه مورد بحث و بررسی قرار گرفته ­اند.

در بخش اول گزارش و ذیل عنوان تحولات جهانی، اقدام جدید آمریکا در راستای افزایش فشار اقتصادی بر چین و ممنوعیت همکاری شرکت­ های امریکایی با شرکت­ های چینی که از نیروی کار اجباری بهره می­ گیرند، مطرح شده است. اتحادیه اروپا نیز در راستای افزایش قدرت ژئوپلیتیک خود در صحنه اقتصاد سیاسی بین ­الملل، پیش‌نویس قانونی را مورد بحث قرار داده است که در صورت تصویب، اختیارات ویژه‌ای را به کمیسیون اروپا برای اعمال تحریم‌های گسترده علیه افراد، شرکت‌ها و کشورهای دیگر می ­دهد.

در بخش دوم گزارش و در ذیل تحولات منطقه ­ای، دولت پاکستان با رونمایی از سیاست جدید تجاری این کشور مبنی بر دستیابی به یک بازار پویای داخلی از یک سو و اقتصادی رقابتی در حوزه صادراتی از سوی دیگر تا سال 2025، در کانون توجهات منطقه قرار گرفته است. اجرایی شدن موافقت­نامه تجارت آزاد هند با امارات متحده عربی و به طور کلی افزایش روابط تجاری هند با امارات و عربستان، در مقابل تنزل موقعیت ایران در میان شرکای تجاری هند، از جمله پیامدهای مخرب اعمال تحریم­ های بین ­المللی علیه ایران بوده که به همین جا نیز ختم نمی­شود. افزایش روابط تجاری میان امارات و اسرائیل و روند رو به گسترش سرمایه­گذاری چین در عراق در مقابل امتناع این کشور از ورود به بازار ایران از جمله همین موارد است. در دیگر سو عربستان علاوه بر افزایش مراودات بین­ المللی، در پی تقویت استارتاپ­ ها  و افزایش سهم بخش خصوصی در تولید ناخالص داخلی خود نیز هست.

مسائل مطرح در ذیل عنوان داده­ های تازه نیز شامل آمارهای جدید صندوق بین ­المللی پول در مورد پیشتازی آمریکا در جذب سرمایه مستقیم خارجی و تورم برخی محصولات کشاورزی به ویژه در مناطقی به جز آسیا می­شود. همچنین باید به گزارش­های اخیر بانک جهانی در مورد دگرگون شدن نقش نفت و گاز از نماد ثروت به کالای عمده صادراتی کشورهای فقیرتر اشاره کرد که موضوع قابل تاملی است. علاوه بر موارد ذکر شده، موقعیت نامناسب خاورمیانه در شاخص­ هایی مانند مشارکت زنان در بازار کار، جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و نرخ بیکاری جوانان و نیز افزایش کمک­های جهانی به کشورهای با درآمد اندک در سال 2021 نیز در این گزارش مطرح شده است. همچنین برآوردها نشان دهنده افزایش چالش­ها در روابط میان دولت و بخش خصوصی در چین و کاهش ارزش شرکت­های چینی در بازار سهام این کشور است.

مرکز پژوهش­های اتاق ایران در رویکردی تازه انتشار سلسله گزارش های "پایش تحولات تجارت جهانی" با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران را در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی  و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرند.

در دوازدهمین گزارش از این سلسله گزارش­ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه­ ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده، و آخرین روندها و پیش ­بینی­ های اقتصادی ارائه شده توسط بزرگ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده ­های تازه مورد بحث و بررسی قرار گرفته­ اند.

در بخش اول این گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه جهانی، تداوم انتقادات از سیاست­های تجاری چین و تلاش این کشور برای برهم زدن رقابت آزاد، مطرح است که یکی از موضوعات اصلی بیانیه پایانی اجلاس اخیر وزرای تجارت گروه هفت را نیز به خود اختصاص داده بود. عزم بلندپروازنه هند برای دستیابی به افزایش چشمگیر میزان صادرات در سال آینده میلادی و پیگیری امضای موافقت­نامه تجارت آزاد با امارات، به عنوان دومین شریک صادراتی هند بعد از ایالات متحده، در کنار جنجال فاش شدن مخالفت بیش از هفتاد درصد از مردم بریتانیا با امضای موافقت­نامه تجارت آزاد با عربستان، به دلیل سوابق تاریک این کشور در مسائل حقوق بشر، از دیگر اخبار مهم دنیا در روزهای اخیر بوده است.

در بخش دوم گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه منطقه ­ای، درخشش ترکیه در صحنه صادارت جهانی و رسیدن سهم آنکارا از صادرات جهانی کالا به یک درصد، برای نخستین بار در تاریخ این کشور، مورد توجه قرار گرفته است. همچنین برگزاری دومین نشست مجمع همکاری­ های اقتصادی و بازرگانی ترکیه و آفریقا در استانبول، با هدف افزایش حجم تجارت در میان­مدت، نشان از گرایش فزاینده‌ ترکیه به بازارهای در حال ‌توسعه دارد. از سوی دیگر اسرائیل می­ کوشد ضمن توافق برای تشکیل منطقه آزاد تجاری با امارات، با همراهی این کشور، تعاملات خود را با هند و ایالات متحده نیز افزایش دهد. علاوه بر این، تلاش پاکستان و ویتنام برای گسترش روابط تجاری و نیز برنامه جدید عراق برای احیای صنایع که می­ کوشد تا با تاکید بر خصوصی ­سازی بخش صنعتی این کشور، روند صنعت­ زدایی را متوقف سازد، از جمله مسائلی است که توجه به آن­ها برای بخش خصوصی ایران، از اهمیت بالایی برخوردار است.

در بخش سوم گزارش و در ذیل داده­  های تازه، پیش­ بینی­ های صندوق بین ­المللی پول از موارد ذیل ارائه شده است:

1- افزایش رشد اقتصادی خاورمیانه (از 3.2- درصد در سال 2020 به 4.1 درصد در سال 2021 و باز هم 4.1 درصد در سال 2022) و در عین حال، شکننده بودن این رشد به دلیل تداوم تورم، بدهی ­های عظیم کشورهای منطقه و بحران اشتغال، 2-  پیش ­بینی آنکتاد از افزایش سرمایه­ گذاری مستقیم خارجی در جهان در نیمه نخست سال 2021 و بهره ­مندی بیشتر کشورهای صنعتی از این رشد، 3- ایجاد اختلال در زنجیره عرضه در آمریکا و اروپا در پی بحران کرونا؛ 4- رشد اقتصادهای نوظهور با صدرنشینی هند؛ 5- گزارش بانک جهانی از روند تحول در قیمت کالاهای راهبردی