گریز از دام درآمد متوسط: تحلیلی بین کشوری بر مبنای الگوهای ارتقا صنعتی
کشور چین با ارتقاء صنعتی سریع در طول زنجیره ارزش جهانی کالاهای صنعتی، در طول یک نسل، از یک جامعه کشاورزی فقیر به یک کشور با درآمد متوسط و همچنین بزرگ ترین تولیدکننده کالاهای صنعتی در جهان تبدیل شده است. این مقاله الگوی ارتقاء صنعتی چین را تبیین و آن را با دیگر اقتصادهایی که با موفقیت صنعتی شدهاند و نیز اقتصادهای شکستخورده در این مسیر، مقایسه میکند. ما به این نتیجه رسیدیم که (1) چین (از سال ۱۹۷۸) اساساً همان مسیر ارتقاء صنعتی ژاپن و ببرهای آسیایی را دنبال کرده است. این اقتصادها موفق شدند تا با طی کردن سه مرحله توسعه به جهان توسعه یافته غربی برسند. این سه مرحله عبارتند از: یک صنعتیسازی اولیه در مناطق روستایی، یک انقلاب صنعتی اول با ویژگی تولید انبوه کالاهای مصرفیِ سبکِ کاربر و سپس یک انقلاب صنعتی دوم با تولید انبوه ابزار و آلات تولید انبوه (یعنی کالاهای صنعتیِ سنگینِ سرمایهبر مانند فولاد، ابزار ماشینی، وسایل الکترونیک، خودروها، تجهیزات انرژی و تجهیزات حمل و نقل و ارتباطات). (۲) در مقابل، اقتصادهای گرفتار در دام درآمد پایین یا دام درآمد متوسط از توالی مراحل صنعتیشدن که پیشتر ذکر شد، پیروی نکردهاند. برای مثال، بسیاری از کشورهای اروپای شرقی و آمریکای لاتین بعد از جنگ جهانی دوم بدون توسعه کامل صنایع سبکِ کاربر خود، به مرحله صنعتیسازی سنگین پریدند و در نتیجه در دام درآمد متوسط گرفتار شدند. همچنین، فقدان صنعتیسازی اولیه در مناطق روستایی، برای بسیاری از اقتصادهای آفریقایی که در دام درآمد پایین گرفتار ماندهاند، مشهود است. ما معتقدیم که «لسهفر» و «بازار آزاد» به تنهایی قادر به پیشبرد ارتقاء صنعتی نیست. در عوض، سیاستهای صنعتی صحیح و دولتمحورِ از پایین به بالا، کلید گریز از دامهای درآمد پایین و متوسط است.