• سال 2025 به‌عنوان دوره تحول و عدم قطعیت قابل‌توجه در بخش‌های مختلف از جمله فناوری، تجارت، پایداری و ژئوپلیتیک معرفی شده است. کسب‌وکارها برای توسعه و موفقیت باید با این تحولات و تغییرات سریع سازگار شوند و از نوآوری‌هایی مانند هوش مصنوعی (AI) برای حفظ مزیت رقابتی و عبور از چالش‌ها استفاده کنند.
• هوش مصنوعی یک نیروی متحول‌کننده در 2025 است که انتظار می‌رود عملیات تجاری، تعاملات با مشتری و فرایندهای تصمیم‌گیری را تغییر دهد. فضای کسب‌وکار با اتکا بر ظهور هوش مصنوعی عامل قادر به عملیات مستقل بوده و کارایی و اتوماسیون را افزایش می‌دهد، اما همچنین نگرانی‌هایی را در مورد استفاده و نظارت اخلاقی بر آن ایجاد می‌کند. فناوری بلاک‌چین برای رسیدگی به مسائل اعتماد و شفافیت مرتبط با هوش مصنوعی، تضمین امنیت و یکپارچگی داده‌ها بسیار مهم است.
• انتظار می‌رود روابط تجاری و سیاست‌ها در 2025 دستخوش تغییرات قابل‌توجهی شود، از جمله اختلافات تجاری احتمالی و مذاکره مجدد در مورد توافق‌نامه‌های تجاری موجود. کسب‌وکارها باید زنجیره‌های تامین خود را تنوع دهند و راهبردهای انعطاف‌پذیری را برای کاهش تاثیر تعرفه‌ها و موانع تجاری اتخاذ کنند.
• پتانسیل افزایش تنش‌های تجاری و اقدامات حمایتی یک نگرانی قابل‌توجه است. شرکت‌ها باید استفاده از تجزیه‌وتحلیل داده‌های خرد و راهبردهای تجاری منعطف و سازگار را برای مدیریت موثر تغییرات و اختلالات در اولویت قرار دهند.
• پایداری در سال 2025 فقط یک گزینه تفننی نیست، بلکه یک الزام تجاری است. از شرکت‌ها انتظار می‌رود که تعهدات واضحی در قبال مسئولیت‌های زیست‌محیطی و اجتماعی نشان دهند در غیر این صورت از رقابت در بازار جهانی کنار خواهند رفت.
• تاکید فزاینده‌ای بر نیاز به اقدامات عملی و قابل‌اندازه‌گیری، در مقابل تعهدات ساده یا «سبزشویی» وجود دارد. شرکت‌ها باید با نظارت بر زنجیره‌های تامین، استفاده از هوش مصنوعی برای حفظ انرژی و گزارش شفاف‌تر در مورد اثرات زیست‌محیطی و اجتماعی، به طور فعال به موضوع پایداری بپردازند.
• پیش‌بینی می‌شود در 2025 تنش‌های ژئوپلیتیک تشدید شود و بر روابط بین‌المللی و عملیات تجاری تأثیر بگذارد. کسب‌وکارها باید برای افزایش بی‌ثباتی آماده باشند و راهبردهایی را برای مدیریت ریسک‌های مرتبط با تعارضات، بی‌ثباتی سیاسی و تحریم‌ها اتخاذ کنند.
  • • • • شرکت‌ها تشویق می‌شوند تا برنامه‌های جامع مدیریت ریسک، از جمله عوامل سیاسی و اقتصادی، و مشارکت در فعالیت‌های مشترک برای تقویت انعطاف‌پذیری خود ایجاد کنند.

در جهان به هم پیوسته کنونی، رویدادهای ژئوپلیتیکی نقش اساسی در شکل‌دهی اقتصاد بین‌المللی ایفا می‌کنند. رابطه پیچیده میان سیاست، پویایی قدرت و شرایط اقتصادی، پیامدهای مهمی برای جوامع، کسب‌و‌کارها و اشخاص خواهد داشت. درک صحیح و تحلیل اثرات بالقوه رویدادهای ژئوپلیتکی بر اقتصاد جهان برای سیاست‌گذاران، اقتصاددان‌ها و سایر ذینفعان جهت اتخاذ تصمیمات آگاهانه و کاهش ریسک‌ها ضروری است.
به‌هم‌پیوستگی اقتصادها فراتر از مرزهای جغرافیایی، به این معناست که رویدادهای ژئوپلیتیکی در یک منطقه می‌تواند اثرات موجی داشته باشد که در سطح جهان بازتاب می‌یابد. این رویدادها به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق کانال‌های متعددی از جمله ایجاد نااطمینانی در بازارهای مالی، اختلال جریان‌های تجاری و قیمت کالاهای اساسی، اقتصاد جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. متغیر میانجی در این فرایند اثرگذاری، تصمیمات اقتصادی و استراتژیک سیاست‌گذاران متناسب با جهت‌گیری‌های سیاسی آنها است.
هدف این گزارش سیاستی، بررسی مجموعه‌ای از مهمترین رویدادهای ژئوپلیتیکی است که انتظار می‌رود در سال آتی به وقوع بپیوندد و پیامدهای بالقوه‌ای برای اقتصاد جهان و ایران داشته باشند. بی تردید، تحلیل این رویدادها و پیش‌بینی پیامدهای اقتصادی و سیاسی آنها برای هدایت ریسک‌ها و فرصت‌های بالقوه حیاتی است.

مرکز پژوهش­های اتاق ایران ضمن انتشار گزارش " تحولات چشم‌انداز روابط ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس" به بررسی فراز و فرودهای روابط ایران با اعضای شورای همکاری خلیج فارس و متغیرهای مهم تاثیرگذار بر این روند پرداخته است.

در بخش اول گزارش، روندهای اصلی مؤثر بر محیط پیرامونی ایران بررسی شده که شامل مواردی نظیر کاهش تمرکز آمریکا بر غرب آسیا و حرکت این کشور به سمت سیاست موازنه از راه دور، تلاش دولت­های عربی برای تنوع­ بخشی به منابع درآمدی، اختلافات در شورای همکاری خلیج فارس و عادی­ سازی روابط اعراب و اسرائیل است.

در این میان عادی سازی روابط با اسرائیل از اهمیت ویژه ­ای برخوردار است. عدم قطعیت نسبت به تضمین‌های امنیتی ایالات متحده، کشورهایی چون عربستان و امارات را به سمت متنوع‌سازی روابط خود سوق داده است. در این میان، اسرائیل به عنوان گزینه‌ای که در وهله نخست تمایل مقابله با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را دارد، از لابی گسترده‌ای در آمریکا و اروپا برخوردار است و مهم‌تر اینکه می‌تواند به لحاظ نظامی، امنیتی و اطلاعاتی به تأمین بخشی از نیازهای دولت‌های عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس بپردازد، مورد توجه آن‌ها قرار گرفته است. این وضعیت به اسرائیل نیز این امکان را می‌دهد که حضور ایران در سوریه و نزدیکی آب‌های مدیترانه را از طریق نفوذ در خلیج فارس، باب‌المندب و دریای سرخ موازنه کند.

افزایش حضور اقتصادی، سیاسی و نظامی اسرائیل در منطقه خلیج فارس بر منافع ملی ایران اثرگذار خواهد بود. این تأثیرات البته کشور به کشور متفاوت است و به سطح و نوع روابط ایران با اعضای شورای همکاری از یک‌سو و میزان ارتقای روابط اسرائیل با این کشورها از سوی دیگر بستگی دارد.  

 در بخش دوم گزارش، متغیرهای مؤثر بر تحولات آتی شامل گفت‌وگوهای ایران و عربستان و مذاکرات وین برای احیای برجام مورد بررسی قرار گرفته است. انگیزه مذاکرات دو رقیب سنتی یعنی ایران و عربستان ناشی از عواملی نظیر جنگ یمن و پایان ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا، تمایل تهران برای برقراری روابط اقتصادی و سیاسی با همسایگان جنوبی و استفاده از برخی منافع حاشیه‌ای آن ازجمله آغاز دوباره حج تمتع و عمره مفرده و نیز گردشگری طبیعت و سلامت است. اما با وجود محتمل بودن کاهش روابط منازعه‌آمیز میان ایران و عربستان، به مجموعه‌ای از دلایل ازجمله توسعه روابط عربستان با اسرائیل، انگاره‌ها و مسائل ایدئولوژیک و درک تهدیدآمیز بودن سیاست‌های منطقه‌ای تهران ازسوی ریاض پیشبرد سیاست کاهش تنش با دشواری مواجه خواهد بود.

 مذاکرات احیای برجام سبب ایجاد حساسیت­ها و نگرانی­هایی در فضای شورای همکاری خلیج فارس نیز شده است. همسایگان جنوبی ایران به دلایل گوناگون ایدئولوژیک، ژئوپلتیک و امنیتی و اقتصادی تقویت روابط ایران با غرب را بدون در نظر گرفتن منافع و نگرانی‌هایشان برنمی‌تابند و تجربه خروج آمریکا از برجام نشان داد آن‌ها برای کارشکنی در این مسیر حاضر به انجام اقدامات زیادی هستند.