مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­ گیرند.

در سی و نهمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته ­اند.

در بخش تحولات جهان، سنای آمریکا لایحه 280 میلیارد دلاری برای تقویت تولید و برتری تکنولوژیک آمریکا برای مقابله با چین را تصویب کرد. تصویب این لایحه نماد مهم‌ ترین مداخله دولت در سیاست صنعتی در دهه ‌های اخیر است. حمایت دو حزبی قاطع نشان داد که چگونه رقابت تجاری و نظامی با پکن - و همچنین وعده هزاران شغل جدید در آمریکا - به طور چشمگیری، الگوهای قدیمی کنش حزبی را تغییر داده است. از سوی دیگر برخی سناتورهای کنگره آمریکا از ارائه طرحی خبر داده‌ اند که خرید نفت روسیه توسط شرکت ‌های چینی را دشوار می‌ کند اما این طرح برای تصویب در کنگره تحت کنترل دموکرات‌ها با چالش ‌های مهمی مواجه است چراکه در تعارض با سیاست دولت بایدن است که هدف آن حفظ جریان عرضه نفت و در عین ‌حال محدود کردن درآمد انرژی روسیه است. یک مقام ارشد گروه 7 نیز اعلام کرده است که این گروه قصد دارند تا 5 دسامبر 2022، زمانی که تحریم‌های اتحادیه اروپا مبنی بر ممنوعیت واردات نفت خام روسیه از طریق دریا اعمال می ‌شود، مکانیزمی برای محدود کردن قیمت‌ها بر صادرات نفت روسیه که به سقف قیمت موسوم شده اعمال کنند. در خبری دیگر کمیسر تجاری اتحادیه اروپا از تلاش‌های جدی ‌تر برای تقویت شبکه موافقت‌ نامه‌های تجاری، به دلیل طولانی بودن زمان فرایند مذاکره، امضا و تصویب توافق ‌های تجاری خبر داده است. تلاش روسیه و چین برای ایجاد مسیرهای حمل و نقلی جدید از دیگر اخبار مهم است. روسیه در حال‌ توسعه زیرساخت‌های مسیر قطب شمال خود با مدرن ‌سازی زیرساخت ‌های بندری و کریدور‌های حمل ‌و نقل ریلی و رودخانه‌ ای است. رسانه‌ های چینی نیز از احیای نقل‌ و انتقال ریلی کالا از شانگهای به اروپا خبر داده ‌اند.  

در بخش تحولات منطقه بهره ­برداری ترکیه از فرصت­ های ایجاد شده در بحران اوکراین قابل تامل است. مؤسسه آمار ترکیه اخیراً از افزایش چشمگیر صادرات ترکیه به روسیه در ماه ژوئن 2022 خبر داد. بر اساس این گزارش، صادرات به روسیه 46 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت و این کشور را از رتبه دهم در سال 2021 به جایگاه پنجمین تأمین‌ کننده بزرگ کالاهای وارداتی روسیه ارتقا داد.  موافقت ‌نامه تجارت آزاد بریتانیا و شورای همکاری خلیج‌فارس در 2023 و توافق تسهیل تجارت کالایی میان پاکستان و ترکیه از جمله تلاش ها در منطقه در حوزه توافقات تجاری است. نکته مهم دیگر  مخالفت هند با حضور کشورهای ثالث در کریدور اقتصادی چین – پاکستان از جمله افغانستان و ترکیه است. همچنین وزیر امور خارجه چین در دیدار با وزیر خارجه دولت طالبان از موافقت این کشور با اعمال معافیت گمرکی گسترده بر صادرات افغانستان به چین خبر داد.

 در بخش داده‌های تازه  رشد 12 درصدی تولید ناخالص داخلی عربستان به دلیل افزایش قابل ‌توجه بخش نفتی مورد توجه قرار گرفته است. آنکتاد در گزارش تازه ‌ای که در مورد آثار جنگ اوکراین بر اقتصاد جهانی منتشر کرده است، داده‌ های قابل تأملی ارائه داده است. جنگ به کسری تجاری فاجعه‌ بار کشورهای کم ‌درآمد، به‌ویژه به دلیل بالارفتن قیمت سوخت و غذای وارداتی دامن زده است.