دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهان، مزایای اقتصادی و سیاسی مهمی را برای آمریکا به همراه دارد. با این حال، این موقعیت، موجب نارضایتی برخی از کشورها شده است که به دنبال کاهش وابستگی خود به دلار هستند. این روند که با عنوان «دلارزدایی» شناخته می‌شود. با توجه به این که روند دلارزدایی در سال‌های اخیر با سرعت بیشتری در حال گسترش است؛ این روند می‌تواند پیامدهای مختلفی برای اقتصاد جهانی و کشورهای درگیر در آن داشته باشد. از سوی دیگر، دلارزدایی فرصت‌هایی را نیز برای کشورهایی که به دنبال کاهش وابستگی خود به دلار هستند، ایجاد می‌کند. در سال‌های اخیر، نوسانات نرخ دلار به همراه کاهش ذخایر دلاری، کشورهای بزرگ و تاثیرگذار منطقه آمریکای لاتین را بر آن داشت که به سمت سیاست دلارزدایی حرکت کنند.در همین راستا در این گزارش به بررسی دلازردایی کشورهای آمریکای لاتین و استفاده از یوان چین به جای آن، به ویژه در کشورهای آرژانتین، برزیل و بولیوی پرداخته شده است.

   مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­گیرند.

در چهل و یکمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته­اند.

در تحولات جهانی داده‌های جدید گمرک چین نشان از افزایش شدید واردات انرژی از روسیه دارد. واردات انرژی روسیه از چین از زمان آغاز درگیری بین مسکو و غرب در اوکراین و تحریم‌های متعاقب آن 75 درصد افزایش یافته است. همچنین داده‌های جدید سوئیفت نشان از بهره‌گیری فزاینده روسیه از یوان در مبادلات بین‌المللی دارد. اکنون افزایش حجم پرداخت روسیه به یوان چین، این کشور را به سومین بازار بزرگ جهان خارج از سرزمین اصلی این ارز تبدیل کرده است. در خبری دیگر انجمن صنعت و تجارت ترکیه، دریافت نامه‌ای تهدیدآمیز از طرف معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا را تأیید کرده است. در این نامه هشدار داده شده است که شرکت‌های ترکیه‌ای در صورت معامله با روس‌ها یا مؤسسات روسی که تحت تحریم‌های ایالات متحده هستند با مجازات‌های ایالات متحده مواجه    خواهند شد.

در تحولات منطقه ابتدا برخی تحرکات شورای همکاری خلیج فارس مورد توجه قرار گرفته است. آغاز مذاکرات تجارت آزاد میان شورای همکاری خلیج‌فارس و بریتانیا    و کمک این شورا به اقتصاد بحران‌زده پاکستان از اخبار مهم منطقه بود.  پاکستان اخیراً دور جدیدی از مذاکرات با کشورهای آسیای مرکزی را در مورد توافقنامه تجارت ترانزیتی آغاز کرده است. دولت جدید این کشور می‌کوشد پاکستان را به یک هاب تجاری - ترانزیتی در جنوب اوراسیا تبدیل کند و ارتباط اقتصادی با افغانستان و آسیای مرکزی را تضمین کند. اما نکته مهم قابل تامل برای ایران توجه روسیه به بازار انرژی افغانستان است که می تواند برای ایران چالش‌برانگیز باشد. مهم‌ترین مزیت صادراتی ایران در بازار افغانستان، حوزه انرژی است. ورود روسیه به این بازار شرایط را برای ایران دشوار می‌کند.

   در بخش داده‌های تازه    کاهش 40 درصد تجارت ایران و افغانستان قابل توجه است که فعالان اقتصادی افغانستان تحریم‌های آمریکا علیه شبکه بانکی افغانستان و ایجاد آشفتگی در آن را یکی از دلایل کاهش تجارت با ایران دانسته‌اند. به نظر می رسد ایران نیاز به بازارهای جایگزین در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.    درآمد 337 میلیارد دلاری روسیه از صادرات انرژی    و مازاد تجاری 120 میلیارد دلاری عربستان از دیگر داده های آماری است. داده‌های تازه دولت امارات نشان می‌دهد که تجارت خارجی این کشور در نیمه اول سال 2022 با رشدی 17 درصدی نسبت به مدت مشابه سال 2021 از 1 تریلیون درهم فراتر رفته است. داده‌های جدید مرکز آمار مصر نیز نشان از جهش سرمایه‌گذاری امارات در این کشور دارد. داده‌های این مرکز نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری امارات در مصر در نیمه اول سال مالی 2022 نسبت به مدت مشابه سال 2021، افزایش 169.1 درصدی داشته است.

اما بانک جهانی در تازه‌ترین گزارش خود در مورد پیامدهای افزایش رشد قیمت مواد غذایی در جهان، هشدار داده است. در گزارش این بانک اشاره شده که رشد بی‌سابقه قیمت‌های مواد غذایی باعث یک بحران جهانی شده که میلیون‌ها نفر را به فقر شدید، تشدید گرسنگی و سوءتغذیه سوق داده و دستاوردهای توسعه‌ای دهه‌های اخیر را در معرض نابودی قرار خواهد داد. در این گزارش، دادهای قابل تاملی ارائه شده است که به‌ویژه موقعیت آسیب‌پذیر ایران در ناامنی فزاینده غذایی را نشان می‌دهد. ایران در میان سه کشور نخست در جهان به لحاظ تورم واقعی قیمت مواد غذایی و در میان 6 کشور نخست با بالاترین تورم اسمی مواد غذایی قرار گرفته است.

  مرکز پژوهش ­های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش ­های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ­ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می­گیرند.

در چهلمین گزارش از این سلسله گزارش­ ها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ­ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش ­بینی ­های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ ­ترین نهادهای اقتصادی بین ­المللی، در قالب داده­ های تازه مورد واکاوی قرار گرفته ­اند.

در بخش تحولات جهان لایحه 370 میلیارد دلاری آمریکا برای مقابله با تغییرات اقلیمی مورد توجه قرار گرفته است. قانون کاهش تورم سنای ایالات متحده در آستانه تبدیل ‌شدن به مهم‌ترین قانون مقابله با تغییرات اقلیمی در تاریخ ایالات متحده است. هدف این لایحه، کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا حدود 40 درصد تا سال 2030 و کاهش هزینه‌های انرژی برای شهروندان آمریکایی است. سایر تحولات این بخش را می توان از پیامدهای بحران اوکران دانست. سفیر چین در روسیه اخیراً از 200 میلیارد دلار تجارت چین و روسیه در سال 2022 سخن گفته است. او اعلام کرده است که باتوجه ‌به روند رشد روابط تجاری دو کشور، انتظار می‌رود درسال 2022، حجم تجارت به رکورد تاریخی 200 میلیارد دلار، افزایش یابد.

در تحولی دیگر دولت روسیه طرح توسعه جدیدی برای مسیر حمل‌ونقلی قطب شمال (NSR) را تصویب کرده است. تحریم‌های غرب علیه روسیه و اختلال گسترده در مسیرهای سنتی حمل‌ونقل و تجارت روسیه، این کشور را بیش‌ازپیش به‌سوی مسیر قطب شمال سوق داده است. این پروژه سه هدف کلیدی را دنبال می‌کند: تبدیل‌ شدن به مسیر کلیدی حمل‌ونقل انرژی در راستای صادرات هیدروکربن‌ها و سایر منابع طبیعی قطب شمال روسیه، توسعه زیرساخت‌های موردنیاز بنادر و "نقاط رشد اقتصادی" جدید منطقه قطب شمال روسیه و انتقال سالانه 80 میلیون تن کالا از این مسیر از سال 2024.

 در تحولات منطقه‌ای  امضای موافقت‌نامه تجارت ترجیحی میان ترکیه و پاکستان از جمله رویدادهای مهم منطقه است. بر مبنای گزارش‌های رسانه‌ای، در این توافق، ترکیه امتیازاتی را برای 261 کد تعرفه به پاکستان ارائه کرده است که شامل اقلام کلیدی موردعلاقه صادرکنندگان پاکستان در بخش کشاورزی و صنعتی است.  هدف‌گذاری ترکیه و روسیه برای توسعه همکاری اقتصادی و افزایش حجم تجارت دوجانبه به 100 میلیارد دلار نیز شایان توجه بیشتری است.  عربستان نیز در تحولات منطقه حضور پررنگی داشته است. کمک این کشور به اقتصاد بحران‌زده پاکستان، سرمایه‌گذاری‌های جدید عربستان در مصر و  تفاهم 12 میلیارد دلاری ازبکستان و عربستان از جمله اقدامات این کشور برای نقش آفرینی بیشتر در منطقه است.  اما خبر کمک کره شمالی به بازسازی صنایع سوریه با شگفتی همراه بود. با توجه به مشکلات کشور کره شمالی در توانمندی این کشور برای بازسازی صنایع سوریه تردیدهای جدی وجود دارد. البته این امکان وجود دارد که کره شمالی در تعامل با چین و برای کاهش ریسک شرکت‌های چینی در این روند نقش‌آفرینی نماید.

سوریه و عراق از تشکیل شورای تجاری مشترک خبر دادند. وزارت اقتصاد و تجارت خارجی سوریه اعلام کرد که هدف این شورا بهبود روابط بین دو کشور و بخش خصوصی آنها در زمینه های تجارت، سرمایه گذاری، صنعت، کشاورزی و گردشگری است.

 در بخش داده‌های تازه  رشد شتابان تجارت خارجی چین مورد بررسی قرار گرفته است. اجرایی‌شدن موافقت‌نامه جامع همکاری اقتصادی منطقه‌ای به‌عنوان مهم‌ترین موافقت‌نامه تجارت آزاد در جهان از ابتدای سال 2022 به‌عنوان یکی از دلایل کلیدی این رشد برشمرده شده است. توافقنامه جامع همکاری اقتصادی منطقه‌ای - بزرگ‌ترین قرارداد تجارت آزاد جهان - بین 10 کشور عضو آسه آن به‌ اضافه چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزلند - در اولین روز سال 2022 به اجرا درآمد و تأثیرات مهمی در توسعه تجارت خارجی چین داشته است.  کمک 4.5 میلیارد دلاری بانک جهانی به اوکراین  و سرمایه‌گذاری 500 میلیون دلاری شرکت کشتیرانی دانمارکی مرسک در کانال سوئز از دیگر خبرهای این حوزه است.