استان هرمزگان، به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در جنوب ایران و در کنار خلیج فارس، همواره از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است. این استان با داشتن ساختار زمینشناسی متنوع، زمینهساز تشکیل ذخایر معدنی گوناگونی از جمله سنگ گچ، سنگ آهن، سنگ نمک، کرومیت، خاک سرخ و سایر منابع معدنی میباشد. این ذخایر معدنی نه تنها به عنوان یک سرمایهگذاری استراتژیک برای صنایع سنگین و فرآوری مواد اولیه در کشور مطرحاند، بلکه به عنوان موتور محرکه رشد اقتصادی و اشتغالزایی در سطح منطقهای و ملی شناخته میشوند.
با توجه به نیازهای رو به رشد صنایع فولاد، ساخت و ساز، و تولید مصالح ساختمانی، بهرهبرداری از این ذخایر میتواند نقش اساسی در تأمین مواد اولیه مورد نیاز و افزایش ظرفیت تولیدی کشور داشته باشد. از سوی دیگر، استخراج مواد معدنی در هرمزگان، به ویژه در صورت انجام فعالیتهای معدنی بدون رعایت استانداردهای محیط زیستی، میتواند پیامدهای منفی قابل توجهی را به همراه داشته باشد. این پیامدها شامل آلودگی هوا به واسطه ذرات معلق و گرد و غبار، آلودگی آبهای سطحی و زیرزمینی به دلیل تخلیه فاضلابهای صنعتی و مواد شیمیایی مورد استفاده در فرآوری، و تخریب خاک و پوشش گیاهی از طریق فرسایش و برداشت بیرویه میباشد.
همچنین، تأثیرات زیستمحیطی فعالیتهای معدنی میتواند عواقب اجتماعی و اقتصادی جدیای داشته باشد؛ از جمله کاهش کیفیت زندگی ساکنان مناطق مجاور، افزایش هزینههای بهداشتی ناشی از آلودگی، و کاهش تنوع زیستی که به نوبه خود موجب اختلال در اکوسیستمهای طبیعی میشود. از این رو، بهبود وضعیت زیستمحیطی در کنار بهرهبرداری اقتصادی از ذخایر معدنی، یکی از مهمترین چالشهای پیش روی استان هرمزگان محسوب میشود.
در این مقاله، به بررسی جامع جنبههای زیستمحیطی و اقتصادی فعالیتهای معدنی در استان هرمزگان پرداخته میشود. ابتدا، ساختار زمینشناسی و ذخایر معدنی موجود در استان معرفی شده و سپس تاثیرات مثبت اقتصادی این معادن، مانند اشتغالزایی و رشد صنعتی، مورد بحث قرار میگیرد. در ادامه، چالشهای زیستمحیطی ناشی از بهرهبرداری بیرویه و عدم استفاده از فناوریهای نوین، همراه با پیامدهای آن بر منابع آب، هوا و خاک، تحلیل میشود. نهایتاً، با ارائه پیشنهادهایی در زمینه مدیریت پایدار منابع معدنی و تدوین سیاستهای یکپارچه، سعی در ایجاد تعادل میان توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست خواهیم داشت.
این رویکرد، ضرورت تدوین استراتژیهای جامع جهت بهرهبرداری پایدار از منابع معدنی در استان هرمزگان و ایجاد مشارکت فعال میان دستگاههای دولتی، بخش خصوصی و جامعه محلی را برجسته میکند تا هم توسعه اقتصادی و هم حفظ اکوسیستمهای طبیعی به بهترین شکل ممکن تحقق یابد.
استان هرمزگان با داشتن ذخایر معدنی غنی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، نقش مهمی در اقتصاد کشور ایفا میکند. با این حال، فعالیتهای معدنی در این استان با چالشهای زیستمحیطی و اقتصادی متعددی همراه است که نیازمند توجه و مدیریت دقیق میباشد.
جنبههای زیستمحیطی:
فعالیتهای معدنی میتوانند منجر به آلودگی هوا و منابع آبی شوند. بهعنوان مثال، ورود فاضلابهای صنعتی و خانگی به خورها و دریاها، آلودگی شدید آبهای ساحلی را به همراه دارد که میتواند خطراتی برای سلامت عمومی و اکوسیستمهای دریایی ایجاد کند. استخراج مواد معدنی ممکن است منجر به تخریب خاک و کاهش پوشش گیاهی شود که این امر میتواند به فرسایش خاک و کاهش تنوع زیستی منجر گردد. آلودگیهای ناشی از فعالیتهای معدنی میتوانند به اکوسیستمهای دریایی آسیب برسانند و تنوع زیستی دریاها را تهدید کنند.
جنبههای اقتصادی:
صنایع معدنی در هرمزگان میتوانند فرصتهای شغلی متعددی ایجاد کنند که به کاهش بیکاری و بهبود معیشت مردم منطقه کمک میکند. بهعنوان مثال، ساخت و راهاندازی پایانههای مکانیزه مواد معدنی میتواند تأثیر مثبتی بر اشتغال در منطقه داشته باشد .فعالیتهای معدنی نیازمند توسعه زیرساختهای حملونقل، انرژی و فناوری است که میتواند به بهبود کلی زیرساختهای استان منجر شود. صادرات مواد معدنی و محصولات فرآوریشده میتواند به افزایش درآمدهای ملی و تقویت اقتصاد کشور کمک کند.
برای بهرهبرداری بهینه از منابع معدنی هرمزگان و کاهش اثرات منفی زیستمحیطی، لازم است که سیاستهای مدیریتی جامع و پایدار تدوین شود. این سیاستها باید بر استفاده از فناوریهای پاک، بهبود فرآیندهای تولید، و مشارکت فعال جوامع محلی در تصمیمگیریها تأکید کنند تا تعادل میان توسعه اقتصادی و حفاظت از محیط زیست برقرار شود.
