مرکز پژوهش های اتاق ایران تهیه و انتشار سلسله گزارش های "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارش ها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار میگیرند.
در شصت و یکمین گزارش از این سلسله گزارشها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقهای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیشبینیهای اقتصادی تهیه شده توسط بزرگترین نهادهای اقتصادی بینالمللی، در قالب دادههای تازه مورد واکاوی قرار گرفته اند.
در بخش تحولات جهان، دغدغه تامین پایدار انرژی دنیا، شاکله اصلی خبرها بوده و در همین راستا کشورهای اتحادیه اروپا با هدف کاهش قیمت منابع انرژی مصمم به ایجاد یک کارتل خریداران شده اند. اگرچه تامین کنندگان بسیاری در دنیا نسبت به مشارکت در این طرح، ابراز علاقه کرده‌اند، اما این احتمال نیز وجود دارد که طرح کارتل خریداران، با قانون رقابت اتحادیه اروپا تعارضاتی پیدا کند و سبب ایجاد اختلاف میان کشورهای این بلوک از یک سو و میان شرکت‌های انرژی با دولت‌ها به منظور دسترسی به منابع گازی از سوی دیگر شود و حتی بازار فعلی جهانی گاز را با بی‌ثباتی مواجه نماید. جنگ روسیه در اوکراین یکی از دلایل اصلی تحولات بازار انرژی در سال میلادی گذشته بود؛ به نحوی که روسیه به واسطه تحریم های غرب، سهم بازار خود در اروپا را به تدریج از دست داده و در مقابل، تبدیل به بزرگترین تامین کننده نفت کشورهایی مانند هند شده است. همچنین افزایش حجم مبادلات این کشور به ارزهایی غیر از دلار سبب شده تا معاملات یوان چین در بورس مسکو از دلار پیشی بگیرد. به بیان دیگر، شرکت‌های چینی فعالانه در حال پر کردن خلاء موجود در بازار روسیه پس از خروج شرکت‌های غربی هستند. در این میان قطر نیز به منظور جبران توقف واردات گاز اروپا از روسیه، در سال 2022 در مقایسه با سال قبل از آن، حدود 63 درصد بیشتر گاز طبیعی به اروپا صادر کرد.
در سطح منطقه اما کشورهای عربی خبرساز بوده اند. امارات متحده عربی توافق جامعی را مبنی بر حذف یا کاهش تعرفه ها بر بیش از 93 درصد از تجارت غیرنفتی میان دو کشور، با ترکیه امضا نمود که برآورد میشود حجم تجارت میان طرفین را طی 5 سال آتی دو برابر کند؛ ریسمان نجاتی برای ترکیه بحران زده که در پی تورم و زلزله و اقتصاد بیمار ناگزیر، به آن چنگ زند و کاتالیزوری برای تقویت مشارکتهای بین المللی امارات و تحکیم موقعیت جهانی آن به مثابه دروازه اصلی جریان لجستیک و تجارت. قطر نیز به دنبال کسب مقام اول در حوزه خدمات مالی پیشگام در جهان تا سال 2030، ایجاد زیرساخت‌های فناوری، تمرکز بر نوآوری و تبدیل شدن به مرکز اصلی توسعه و ارتقای ظرفیت‌های مالی است. همچنین عربستان سعودی با سپرده گذاری 5 میلیارد دلاری نزد بانک مرکزی ترکیه، همکاری و ارتباط محکم این کشور با ترکیه را یادآور شد. عربستان در ادامه حرکت پرشتاب خود در مسیر اصلاحات و توسعه، توانسته در یک نظرسنجی در صدر مقاصد جذاب برای سرمایه گذاری قرار گیرد. مصر نیز به دنبال تحریمهای غرب بر علیه روسیه، تبدیل به یکی از اهداف جایگزینی بازارهای تجارت روسیه شده است، به نحوی که پوند مصر نیز در میان ارزهای رسمی مبادلاتی کشور روسیه قرار گرفته است.
در بخش داده های تازه، پیش بینی سازمان تجارت جهانی از احتمال کاهش شتاب رشد تجارت جهانی در سه ماهه اول سال 2023، ولو در بازه زمانی کوتاه مدت؛ سرمایه گذاری بالای امارات متحده عربی در فناوری انرژیهای تجدیدپذیر و سبز و نیز کسب سود چشمگیر این کشور از تولید آلومینیوم با توجه به روند افزایشی تقاضای این فلز در نتیجه فشارهای بین المللی برای کاهش آلودگی کربنی، از جمله تازه ترین اطلاعات بوده است.