مرکز پژوهش های اتاق ایران، تهیه و انتشار سلسله گزارشهای "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارشها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار میگیرند.
در هشتاد و دومین گزارش از این سلسله گزارشها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقهای محیط ژئواکونومیک ایران و خلاصه ای از آخرین گزارشها و انتشارات بین المللی در قالب بخش پژوهشها و کتابهای تازه، ارائه شده است.
در بخش تحولات جهان، بر اساس گزارش رسانه های روسی، به نقل از بازرگانان فعال در امارات متحده‌ی عربی، چندین بانک بزرگ این کشور به دلیل نگرانی از تحریم‌های ثانویه از سوی غرب، اقدام به بستن حساب‌های شرکت‌ها و افراد روسی کرده‌اند. در خبری دیگر و بر اساس داده‌های جدیدی که توسط وزارت بازرگانی آمریکا منتشر شده، مکزیک در سال 2023 برای اولین بار طی20 سال گذشته، به نخستین منبع کالاهای وارداتی به آمریکا تبدیل شد. این کشور موفق شد تا در این زمینه از چین پیشی بگیرد و برای اولین بار، رتبه نخست در صادرات به آمریکا را به خود اختصاص دهد. بررسی طرح تحریم شرکت‌های چینی و هندی که با روسیه در تعامل هستند از سوی اتحادیه اروپا و سرمایه‌گذاری یک‌میلیارد دلاری چین برای تسهیل دسترسی به مواد معدنی کلیدی از دیگر اخبار مهم بین المللی است. اما رئیس صندوق بین‌المللی پول اخیرا مدعی شد هرچند که حملات انصارالله یمن به کشتی‌ها در دریای سرخ، بر نرخ‌های بیمه و حمل‌ونقل تأثیرات قابل‌توجهی داشته است، اما این امر تاکنون بر چشم‌انداز رشد اقتصادی جهانی، تأثیری برجای نگذاشته است. در واقع، هر چند که این تنش‌ها، هزینه ترانزیت کالا را افزایش داده است، اما این فشارها، هنوز به‌اندازه‌ای نیست که پیش‌بینی‌ها در مورد تورم جهانی را افزایش دهد.
در تحولات منطقه ای، توافق هند و امارات متحده عربی برای ایجاد کریدور تجاری ، افزایش صادرات غیرنفتی عربستان به آفریقا، افزایش صادرات پاکستان به افغانستان و افزایش تعاملات تجاری افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی از جمله اخبار مهم بود. در تحولی مهم اسرائیل قصد دارد به‌منظور دورزدن مسیر ترانزیت دریای سرخ که توسط نیروهای انصارالله یمن محدود شده است، اقدم به ایجاد یک مسیر تجاری زمینی به‌منظور کاهش هزینه و زمان حمل‌ونقل کالا نماید. مسیر جدید زمینی، از طریق خلیج‌فارس و عبور از امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اردن، امکان واردات کالا به اسرائیل را فراهم خواهد ساخت. در تحرکی دیگر و بر اساس گزارش اخیر دفتر نخست‌وزیری قزاقستان، این کشور متعهد به افزایش حجم عرضه نفت خود از طریق مسیر حمل‌ونقل بین‌المللی خزر (TITR) یا کریدور میانی به سه میلیون تن در عرض دو سال آتی شده است؛ این در حالی است که در سال 2023 حدوداً یک میلیون تن نفت از طریق کریدور میانی حمل شده است و این کشور قصد دارد تا در سال جاری، آن را به 1.5 میلیون تن افزایش دهد. دولت قزاقستان همچنین اعلام کرد که 19 ماده معدنی از 34 ماده حیاتی در سبد وارداتی اتحادیه اروپا را تامین می کند.
در بخش پژوهشهای تازه، آنکتاد در گزارش جدیدی تحت عنوان "توسعه سرمایه‌گذاری خارجی شرکت‌های کوچک و متوسط"، به بررسی روند سرمایه‌گذاری این شرکت‌ها و سیاست‌هایی پرداخته که می‌تواند به ارتقای پیوندهای آنان با بازار جهانی کمک کند. بانک جهانی نیز در گزارشی که اخیراً تحت عنوان " مشاغلی برای یک سیاره زیست‌پذیر: پتانسیل ایجاد شغل در روند انتقال به انرژی پاک"منتشر کرده نکات مهمی را در مورد یکی از مهم‌ترین روندهای تغییر در اقتصاد جهانی و آثار آن بر بازار کار ارائه داده است. بانک جهانی همچنین در گزارش دیگری به روند گذار اقتصادهای اروپایی و آسیای مرکزی به اقتصاد سبز پرداخته، چالش های این روند را بررسی کرده و توصیه هایی ارائه داده است. توجه به نکات این گزارش می تواند در تدوین سیاست های اقتصادی ایران برای گذار به اقتصاد سبز نیز مفید واقع شود.