- اثرات تحریمهای اقتصادی غرب علیه روسیه به تدریج در حال ظهور است. این تحریمها منجر به خروج حجم عظیم سرمایه از روسیه شده است. بخش مهمی از شرکتهای بینالمللی فعالیت خود را در روسیه محدود کردهاند و تلاش روسیه برای پیوستن به سازمان همکاری اقتصادی و توسعه متوقف شده است.
- تحریمهای اعمال شده توسط کشورهای غربی علیه روسیه منجر به اختلال در جریان تجاری کالاهای اصلی صادرات و واردات روسیه شده است. بخشهای اقتصادی روسیه از لحاظ واردات فناوریها تحت تحریم قرار گرفتهاند. بنابراین روسیه تلاش نموده است ضمن کاهش اتکا به واردات، شرکای تجاری جدید تعریف کند و روابط مستحکمتری ایجاد کند.
- ديپلماسي اقتصادی روسيه پس از جنگ اوکراین و تحريمهاي غرب، به موازات حوزه انرژی، در حوزههای دیگر نیز فعالتر شده است. کاهش چشمگير مناسبات اقتصادي ـ سياسي با غرب و تحريمهاي متقابل، ضربه سنگيني به اقتصاد روسيه وارد کرده است. روسيه با متنوع ساختن اهداف ديپلماسي اقتصادي به دنبال تامين امنيت اقتصادي و در نتيجه امنيت سياسي اين کشور است. پیش بینی میشود این هدف منجر به فعالتر شدن ديپلماسي اقتصادي روسيه در سالهاي پیشرو نیز شود.
- برخی کارشناسان معتقدند اثر تحریمها علیه داراییهای بانک مرکزی روسیه بسیار قویتر از حد انتظار بود و تاثیر قابلتوجهی داشت. اما بانک روسیه همچنان مقادیر زیادی ارز خارجی برای مداخله احتمالی در اختیار دارد. علیرغم تحریمها بر اکثر موسسات مالی، از جمله مسدود شدن داراییها، قطع دسترسی به دلار آمریکا و یورو و قطع ارتباط از زیرساخت پرداخت سوئیفت، سیستم مالی عمدتا به دلیل مدیریت بانک روسیه تثبیت شده است.
- روسها بطور پیوسته طرحهایی برای سرمایهگذاریها و همکاریهای جدید اقتصادی به شرکای اقتصادی مطمئن خود یعنی چین، هند و ترکیه ارائه میکنند.
- ديپلماسي اقتصادي روسيه با چين از سال 2014 فعالتر شده است. به نظر ميرسد اساس توجه اقتصادي روسيه به چين، ضمن افزايش درآمد و سرمايه، تضمین رشد اقتصادی این کشور در برابر سیاستهای ضد روسی غرب است. ضمن اینکه صادرات چین به طور فزایندهای جایگزین مناسبی برای صادرات اتحادیه اروپا در بازار روسیه است. پیشتر مهمترين حوزههاي همکاري تجاري روسيه و چين حوزههاي سنتي انرژي و تسليحات بودند. اما اکنون زمینههای همکاری بسیار گسترده شده و چین در حال سرمایهگذاری بیشتر در زیرساختهای روسیه است.
- هند در جنوب آسیا را نیز میتوان در فهرست شرکای ویژه روسیه قرار داد. روابط اقتصادی روسیه و هند با وجود قراردادهای انرژی و تسلیحاتی دو بعد مهم و کلان دارد. روسیه یکی از تامین کنندگان انرژی هند است. علاوه بر این روسیه بزرگترین مقصد سرمایهگذاری شرکتهای نفت و گاز هندی است. یکی از دلایل تسهیل روابط تجاری روسیه و هند استفاده از روبل و روپیه در این رابطه است. دیپلماسی اقتصادی روسیه در رابطه با هند، دارای اولویتهای ژئوپلتیکی نیز است.
- انرژی و تجارت مهمترین بخشهای روابط اقتصادی روسیه و ترکیه هستند. در بخش انرژی روابط دو کشور در دو بعد روابط دوجانبه، چندجانبه و ژئوپلتیکی برای هر دو کشور اهمیت دارد. درحال حاضر برخی از بزرگترين پروژههاي سرمايهگذاري روسيه در حوزههای مختلف در تركيـه اجرا میشود.
- رابطه اقتصادی روسیه و امارات متحده نیز رشد چشمگیری یافته است. اهمیت امارات در دیپلماسی اقتصادی روسیه بیش از هر موضوعی به دور زدن تحریمها و انتقال داراییهای شرکتهای روسی برای جلوگیری از ضبط آنها توسط کشورهای غربی باز میگردد. به نظر میرسد امارات نیز به صورتی محتاطانه در پی جلب سرمایههای روسیه و در عین حال رعایت حداقلی تحریمهای مالی است.
- حجم روابط تجاری ایران و روسیه همچنان نسبت به سایر شرکای اقتصادی مسکو، رقم قابل توجهی نیست. در واقع روند توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه کند پیش میرود. نکته حائز اهمیت این است که به نظر میرسد ایران و روسیه اراده افزایش روابط اقتصادی را دارند اما هنوز مناسبتترین زمینههای این رابطه، به ویژه در بعد تجاری را نیافتهاند. نیازسنجی در بازار مصرف، پیوند ژئواکونومیکی دو کشور، افزایش همکاریها در زمینه انرژی و توسعه همکاریهای صنعتی و تولیدی از راهبردهای موثر بر توسعه روابط اقتصادی ایران و روسیه است. اما در مجموع به پشتوانه روابط اقتصادی دولتی، توسعه تدریجی روابط تجاری و بازرگانی با مشارکت بخش خصوصی را نیز میتوان دنبال نمود.
اطلاعات تکمیلی گزارش
- ناظر گزارش: دفتر تجارت و دیپلماسی اقتصادی
- نوع گزارش: گزارش کارشناسی
- منتشر شده توسط: اتاق
- اتاق/تشکل/اتاق مشترک: مرکز پژوهشهای اقتصادی اتاق ایران
- تاریخ انتشار: 1403/8/2
نظر دادن
تکمیل فیلد های ستاره دار(*) الزامی می باشد.