مقدمه احیای برجام و چشم انداز روابط ایران و غرب:
بخش خصوصی ایران این روزها با یک پرسش پیچیده مواجه است. در صورت احیای توافق هسته‌ای چه تغییراتی در موقعیت و رابطه این کشور با اقتصاد سیاسی بین الملل رخ خواهد داد؟ چه پیامدهایی برای بخش خصوصی خواهد داشت؟ فعالان این بخش چگونه می توانند با شرایط جدید مواجه شوند؟ این پرسش های پیچیده پاسخ های کلیشه ای، ساده و رسانه‌ای بسیاری در ماه‌های اخیر یافته است، پاسخ هایی که ترجیع بند آنها حل و فصل مسائل میان ایران و غرب، بازگشت ایران به اقتصاد جهانی و از سر گرفتن تدریجی روابط نرمال با جهان است.
اما ادعای گزارش حاضر این است که شرایط اقتصاد سیاسی ایران، سیاست خارجی این کشور و رابطه آن با غرب پیچیده تر از آن است که در این پاسخ‌ها تصویر می‌شود. به دیگر سخن حتی در صورتی که توافق هسته ای احیا شود روابط ایران با اقتصاد جهانی همچنان پیچیده باقی خواهد ماند. به دیگر سخن رویابافی های رسانه ای در این باره چندان شایسته توجه نیستند.
تبیین مختصر موقعیت ایران و لاجرم بخش خصوصی این کشور در اقتصاد سیاسی بین الملل در فردای احیای توافق هسته ای ، نیازمند تشریح مختصات کنونی روابط ایران و غرب، بویژه ایالات متحده ، مولفه های کلیدی شکل دهنده به آن و تغییراتی است که احیای احتمالی توافق در میان مدت در آنها ایجاد خواهد کرد.
مقدمه تأثیر توافق/ عدم توافق احتمالی بر مناسبات ایران با آمریکا و اروپا:
برجام یک توافق بین‌المللی بین ایران و کشورهای 1+5 و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل متحد است. اما بر کسی پوشیده نیست که امریکا نقش محوری در شکل‌گیری اولیه مذاکرات برجام و بعدها، با خروج خود در تضعیف آن داشته است. بنابراین سرنوشت برجام نیز عمدتاً به اراده و رویکرد ایران و امریکا وابسته است و می تواند مناسبات آینده دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد. به نظر می رسد که مذاکرات وین به مرحله تعیین کننده ای رسیده است. آخرین گزارش سه ماه وزارت خارجه ایران به مجلس شورای اسلامی درباره اجرای برجام نشان می دهد که آمریکا پذیرفته است که تمامی تحریمهای ذکر شده در برجام (شامل تحریم های بخشی، موضوعی یا شخصی) و نیز کلیه تحریمهای وضع شده بعدی که مانع انتفاع ایران از آثار لغو تحریمهای برجامی می‌شوند رفع خواهند شد. آمریکا همچنین متعهد به ابطال شناسایی سپاه پاسداران به عنوان سازمان تروریستی و همچنین لغو فرمان‌های اجرایی ترامپ از جمله فرمان اجرایی 13876 مربوط به تحریم علیه دفتر مقام معظم رهبری و مجموعه‌های وابسته خواهد بود. این در حالی است که در هفته های اخیر، منتقدان داخلی دولت بایدن از احتمال تسلیم شدن دولت بایدن در مقابل خواسته های ایران ابراز نگرانی کرده اند. اکنون سؤال مهم تر این است که توافق یا عدم توافق چه تأثیری بر مناسبات آینده ایران با آمریکا و اروپا می‌گذارد؟ آیا بازگشت دو طرف به برجام می تواند چشم انداز مثبتی از رابطه ترسیم کند یا پیش شرط های احتمالی دو طرف می تواند آینده مبهمی را برای رابطه دو طرف ایجاد کند؟ در این نوشتار قصد داریم به این سؤالات پاسخ دهیم.