مطالبات غیرجاری نشانه عمومی ضعف بخش شرکتی و منبع بروز مشکلات در بخش مالی اقتصاد هستند، سیاست‌های مؤثر برای کاهش اثر این نوع از دارایی‌ها بر عملکرد بانک‌ها و بنگاه باید این ارتباط و وابستگی متقابل را در نظر بگیرد. ریسک و بازده توأمان یکدیگرند و هنگام انعقاد یک قرارداد مالی گریزی از آن‌ها نیست، با این حال انتظار می‌رود فرآیندهای مدیریت ریسک در بانک‌ها و بنگاه‌ها و همچنین قواعد تنظیم‌گری که توسط سیاست‌گذار وضع می‌شوند بتوانند ریسک را در آستانه‌های امن آن مهار کنند. تصمیم‌گیری در زمینه بهبود وضعیت مطالبات غیرجاری، نیازمند داده و شناخت مناسب از ساختار نهادی شبکه بانکی است.

این مطالعه تلاشی است برای شناسایی ویژگی‌های اشخاص و بانک‌هایی که درگیر نکول روی تسهیلات کلان هستند. نرخ مطالبات غیرجاری در ایران مستمراً از ارقام تجربه‌شده در دنیا بالاتر بوده است. به‌رغم انجام نشدن فرآیندهای «ارزیابی کیفیت دارایی‌های» شبکه بانکی، ارزیابی‌های محلی و مقطعی نشان می‌دهد حجم دارایی‌های منجمد ناشی از نکول بسیار بالاست. در نتیجه، زیانی که در صورت آغاز فرآیندهای اصلاحات نظام بانکی آشکار می‌شود از توان مالی حاکمیت برای ادامه فرآیند بیشتر خواهد بود. بنابراین شناخت دقیق ویژگی‌های نکول در ایران شرط لازم انتخاب شیوه بهینه برای این بعد از اصلاح نظام بانکی است. تمرکز بالای مطالبات غیرجاری در تسهیلات بزرگ، اهمیت مطالعه مطالبات غیرجاری تسهیلات کلان را دوچندان کرده است.

این مطالعه از بعد دیگری هم مهم است. به علت نبود داده‌های با ریزدانگی بالا در مورد بخش شرکتی، روابط بانک و بنگاه چندان شناخته‌شده نیست. معمولاً داده‌‌های مشاهده‌شده محدود به یک بانک خاص و یا شرکت‌های فهرست‌شده بوده‌اند. داده‌های منتشرشده توسط بانک مرکزی از این منظر، تجربه جدیدی از شناخت نحوه ارتباط بانک و بنگاه در کشور را ممکن ساخته ‌است.

مرکز تحلیل داده شریف ذیل پژوهشکده مطالعات اقتصادی و صنعتی شریف با هدف توسعه فرآیند «تصمیم‌سازی مبتنی بر شواهد» انجام این پژوهش را بر عهده گرفت. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به‌عنوان نماینده بخش خصوصی در گفتگو با حاکمیت، پشتیبان مالی انجام این تحقیق بوده است. از جناب آقای دکتر محمد قاسمی، رئیس محترم مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و سرکار خانم دکتر منیره امیرخانلو معاون محترم پژوهشی این مرکز، بابت طرح و پیگیری موضوع سپاس‌گزارم.

این مطالعه دو بخش عمده داشته است، یک بخش بر اساس داده‌های تسهیلات کلان انجام شده است. از جناب آقای محمدحسین جعفری بابت توسعه این بخش صمیمانه متشکرم. ایشان با صبوری و دقت فراوان داده‌های یک به یک ذی‌نفعان واحد را جمع‌آوری، تحلیل و مستند کرده‌اند. انجام این پژوهش بدون کمک همدلانه ایشان ممکن نبوده‌است. بخش دیگر کار را جناب آقای محمدرضا منظری توکلی بر اساس داده‌های شرکت‌های فهرست‌شده پیش بردنده‌اند. با دقت علمی شاخص مطالبات غیرجاری را ساخته و تجمیع و تحلیل کرده‌اند. پشتکار و توان فنی ایشان در مراحل انجام کار بسیار تسهیل‌گر بوده است. داده‌های شرکت‌های فهرست‌شده توسط جناب آقای محمد امین اخوت علویان در مرکز تحلیل داده جمع‌آوری شده و در اختیار گروه تحقیق گرفته‌است. از ایشان بابت همراهی و دقت نظرشان تشکر می‌شود.

در چارچوب پیشنهاد اولیه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران قرار بود پایگاه اطلاعاتی تسهیلات کلان بر اساس داده‌های منتشره بانک مرکزی تشکیل شود، ویژگی‌های بانک‌ها و بنگاه‌ها در حد وسع پایگاه‌های اطلاعاتی کشور به آن اضافه شود و با استفاده از بانک داده ایجادشده،  آماره‌های مهمی که می‌توانند وضعیت کنونی را توصیف کنند استخراج شوند. این مطالعه علاوه بر ارائه آمار توصیفی با استفاده از شیوه‌های مناسب اقتصادسنجی در تلاش است با اتقان بیشتر، ب روابط میان بانک‌ و بنگاه را روشن کند. طبیعتاً دقت و صحت یافته‌های این پژوهش محدود به اطلاعاتی است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتشار پیدا کرده و تغییر در آن اطلاعات می‌تواند نتایج را تحت تأثیر قرار دهد.

امید است یافته‌های این مطالعه بتواند فرآیندهای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی در مورد  تامین مالی بخش شرکتی و همچنین را تسهیل و امکان اجماع روی انتخاب‌های نهایی را فراهم کند.