دیپلماسی اقتصادی اندونزی
مرکز پژوهشهای اتاق ایران با انتشار گزارش " دیپلماسی اقتصادی اندونزی" به بررسی اهداف اقتصادی این کشور، جایگاه آن در تجارت جهانی و سهم ایران در تجارت خارجی اندونزی می پردازد و در پایان نتیجهگیری و توصیههای سیاستگذاری ارائه مینماید. برخی از مهمترین نکات مطرح شده در این گزارش شامل موارد ذیل است.
- اندونزی به عنوان بزرگترین مجمعالجزایر جهان، با اقتصادی 1.1 تریلیون دلاری، جایگاه شانزدهمین اقتصاد بزرگ جهان را به خود اختصاص داده است. تنوع اقتصادی بالا، رشد پایدار، بازار مصرفی وسیع و نیروی کار رقابتی، این کشور را به عنوان یک قدرت نوظهور اقتصادی در جهان مطرح کرده است. با این وجود، اندونزی با چالشهایی مانند نابرابری درآمد، شکافهای زیرساختی و پیچیدگیهای قانونی-مقرراتی نیز روبرو است.
- دیپلماسی اقتصادی فعال، ابزار اندونزی برای مقابله با چالشها و دستیابی به اهداف اقتصادی خود است. این کشور با عضویت در سازمانهای بینالمللی، انعقاد موافقتنامههای تجارت آزاد، تمرکز بر تجارت با آسیا (بهویژه چین)، توسعه زیرساخت، ارائه مشوقهای سرمایهگذاری، تنوعبخشی به صادرات و ارتقای توانمندیهای کسبوکارهای کوچک و متوسط، به دنبال تأثیرگذاری بر تجارت جهانی، تأمین دسترسی پایدار به بازارها، جذب سرمایهگذاری خارجی، افزایش رقابتپذیری و تنوعبخشی به صادرات خود است.
- اندونزی با اتکا به دیپلماسی اقتصادی فعال، در پیِ ارتقای جایگاه خود در تجارت جهانی است. این کشور با عضویت در سازمانهای بینالمللی، انعقاد توافقنامههای تجارت آزاد، تمرکز بر تجارت با آسیا (بهویژه چین)، توسعه زیرساخت، ارائه مشوقهای سرمایهگذاری، تنوعبخشی به صادرات و ارتقای توانمندیهای کسبوکارهای کوچک و متوسط، به دنبال تأثیرگذاری بر تجارت جهانی، تأمین دسترسی پایدار به بازارها، جذب سرمایهگذاری خارجی، افزایش رقابتپذیری و تنوعبخشی به صادرات خود است.
- شبکه پیچیدهای از توافقنامههای تجارت آزاد، ستون اصلی دیپلماسی اقتصادی اندونزی را تشکیل میدهد. این توافقنامهها با تسهیل دسترسی به بازار، انتقال فناوری و جذب سرمایهگذاری خارجی، نقشی کلیدی در تجارت خارجی این کشور ایفا میکنند. اندونزی علاوه بر عضویت در آسهآن، در توافقنامههای متعددی با کشورهای مختلف از جمله چین، ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، هند و اتحادیه اروپا مشارکت دارد.
- اندونزی با اتکا به دیپلماسی اقتصادی فعال و استراتژیهای متنوع، به بستری جذاب برای سرمایهگذاری خارجی تبدیل شدهاست. این کشور با جمعیت جوان، تقاضای داخلی قوی، ثبات سیاسی، منابع طبیعی فراوان و سیاستهای کلان اقتصادی مؤثر، شرایطی را فراهم کرده که برای سرمایهگذاران خارجی جذاب است.
- اندونزی با عضویت در آسهآن و انعقاد توافقنامههای متعدد تجارت آزاد، به دنبال ارتقای جایگاه خود در تجارت جهانی، تأمین دسترسی پایدار به بازارها، جذب سرمایهگذاری خارجی، افزایش رقابتپذیری و تنوعبخشی به صادرات خود است. این کشور در سالهای اخیر شاهد افزایش قابلتوجه سرمایهگذاری خارجی بوده که نشاندهنده افزایش جذابیت آن برای سرمایهگذاران بینالمللی است.
- اندونزی با وجود پتانسیلهای اقتصادی بالا، جایگاه ضعیفی در دیپلماسی اقتصادی ایران دارد. سهم ایران در تجارت خارجی اندونزی کمتر از یک درصد است. ایران در رقابت با رقبای نفتی خود در منطقه، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، برای حضور در بازار اندونزی موقعیت ضعیفی دارد. تحریمها مهمترین مانع توسعۀ روابط تجاری دو کشور محسوب میشود و تا زمانی که این تحریمها ادامه داشته باشد، فرصت چندانی برای توسعۀ سریع روابط تجاری وجود نخواهد داشت.
- همکاری در بندر چابهار میتواند یکی از راههای توسعۀ روابط تجاری دو کشور باشد. این بندر از تحریمهای آمریکا مستثناء شده و میتواند به عنوان حلقهای برای دسترسی اندونزی به بازارهای آسیای مرکزی و روسیه باشد. سرمایهگذاری مشترک دو کشور در بندر چابهار میتواند مورد توجه قرار گیرد.
روند تشکیل و ساختار حکمرانی بازارهای مشترک: آموزه هایی برای تشکیل بازار مشترک اسلامی
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی روند شکلگیری بازارهای مشترک در پهنه جهانی، تبیین ساختار حکمرانی آنان و برگرفتن درسهایی برای تشکیل بازار مشترک اسلامی است. به دیگر سخن، موضوعات اقتصاد به معنای ریاضیاتی آن در کانون این پژوهش نیست. در این راستا تجربه تشکیل بازار مشترک در اروپا، آسیای شرقی، خاورمیانه، آمریکای جنوبی و آفریقا مورد بحث و بررسی قرار گرفته، روند تشکیل بازارها و اقدامات گام به گام کشورهای عضو بررسی شده و ساختار حکمرانی آنان تبیین گشته است. بی شک توجه به روند شکلگیری این بازارها، چالشهایی که کشورهای عضو در این روند با آن روبرو بودند و شیوههای حل و فصل چالشها و نیز ساختارهای حکمرانی طراحی شده میتواند آموزههای مهمی برای کشورهای اسلامی جهت تشکیل بازار مشترک در بر داشته باشد.
بر مبنای تجربیات شکلگیری بازارهای مشترک در اتحادیه اروپا، مرکوسور، آسهآن، شورای همکاری خلیجفارس و بازار مشترک شرق و جنوب آفریقا میتوان گام های اولیه کلیدی را برای ایجاد بازار مشترک جدید در جهان اسلام را به صورت ذیل دستهبندی کرد:
- اراده و تعهد سیاسی: وجود اراده و تعهد سیاسی از سوی کشورهای عضو برای پیگیری یکپارچگی و همکاری اقتصادی اهمیت بسیار دارد. این امر مستلزم تلاشها و مذاکرات دیپلماتیک سطح بالا برای اطمینان از همسویی اهداف و مقاصد میان کشورهای شرکتکننده است.
- مطالعات و ارزیابیهای امکانسنجی: انجام مطالعات و ارزیابیهای جامع امکانسنجی برای ارزیابی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی تشکیل بازار مشترک یکی دیگر از گامهای کلیدی است. این امر مستلزم تجزیه و تحلیل مزایای بالقوه، چالشها و تاثیرات بر بخشهای مختلف اقتصاد در کشورهای عضو است.
- چارچوب حقوقی و نهادی: تدوین یک چارچوب قانونی و نهادی برای بازار مشترک، از جمله تدوین یک معاهده یا توافقنامه که اهداف، قوانین و مقررات حاکم بر بازار مشترک را مشخص میکند، (همانگونه که تجربه مرکوسور نشان میدهد) حیاتی است. این چارچوب همچنین نقشها و مسئولیتهای نهادهای بازار مشترک و کشورهای عضو را مشخص میکند.
- سیاستهای تجاری و سرمایهگذاری: هماهنگ کردن سیاستهای تجاری و سرمایهگذاری بین کشورهای عضو، از جمله کاهش موانع تجاری، تعرفهها و موانع غیرتعرفهای برای تسهیل حرکت آزاد کالاها، خدمات و سرمایه در بازار مشترک از دیگر گامهای کلیدی است.
- زیرساخت و اتصالات: تقویت زیرساخت و اتصالات بین کشورهای عضو برای تسهیل حرکت بهینه کالاها، خدمات و افراد که شامل سرمایهگذاری در شبکههای حمل و نقل، زیرساختهای انرژی و اتصال دیجیتال برای ارتقای یکپارچگی اقتصادی باشد.
- ظرفیتسازی نهادی: ایجاد ظرفیت نهادی بازار مشترک برای تنظیم موثر و نظارت بر عملکرد بازار مشترک که شامل توسعه نهادهای نظارتی، ساز و کارهای حل اختلاف و آژانسهای نظارت بر بازار میشود.
- آگاهی عمومی و مشارکت ذینفعان: تعامل با بخش عمومی، بخش خصوصی و جامعه مدنی برای افزایش آگاهی در مورد مزایای بازار مشترک و جلب حمایت از فرآیند ادغام از طریق رایزنی و مشارکت ذینفعان برای اطمینان از مشارکت گسترده بسیار مهم است.
- پروژههای آزمایشی و ادغام بخشی: اجرای پروژههای آزمایشی و طرحهای ادغام بخشی برای نشان دادن مزایای همکاری و ادغام اقتصادی در پرتو تمرکز بر بخشهای خاص مانند کشاورزی، تولید یا خدمات میتواند به ایجاد مشوقها و نشان دادن تاثیر بالقوه بازار مشترک کمک کند.