شماره بیست و سوم مجموعه بروشورهای اقتصاد به زبان ساده به بحث "اقتصاد زیرزمینی" اختصاص یافته است. در این گزارش تلاش شده است تا ضمن جمع ­آوری تعاریف متنوع و گسترده موجود از مبحث اقتصاد زیرزمینی، تصویر جامعی از این مفهوم برای خواننده ارائه شود. همچنین ضرورت مطالعه اقتصاد زیرزمینی به عنوان چالشی در پیش روی مسیر توسعه اقتصادی و به ویژه در مورد کشورهای در حال توسعه که درآمد کمتری نسبت به کشورهای توسعه یافته دارند، بررسی شده است.

دو دیدگاه رایج وجود دارد که یکی معتقد به نقش عواملی از قبیل بار مالیاتی و تامین اجتماعی به عنوان عوامل اصلی ایجاد اقتصاد زیرزمینی است و دیگری بر نقش عوامل نهادی تاکید داشته و اقتصاد زیرزمینی را در بستر نقصان­های نهادی بررسی می­کند. به دیدگاه اول انتقادی نیز وارد است و از همین منظر گزارش ضمن بررسی اجمالی هر دو دیدگاه، در ادامه به بسط و توضیح نقش عوامل نهادی در ایجاد اقتصاد زیرزمینی می­پردازد. به همین منظور نقش نقصان­ های نهادی مرتبط به صورت مجزا مورد بازبینی قرار گرفته و کانال­های اثر هر کدام توضیح داده شده است. به علاوه تاثیر وجود بخش زیرزمینی بر کل اقتصاد و مقولاتی از جمله رقابت، سیاست­های دولت، بهره ­وری و توسعه آورده شده و سپس وضعیت محیط نهادی ایران با توجه به شاخص­های موجود در گزارش­های بین­ المللی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس نتیجه­ گیری شده که ضعف­های نهادی از قبیل فساد فراگیر، عدم امنیت حقوق مالکیت، بار مقرراتی بالا، کیفیت نامناسب خدمات بخش عمومی و عدم پاسخ­گویی دولت و ناکارآمدی سیستم مالیاتی، سبب تشدید عواقب وجود اقتصاد زیرزمینی در کشوری مانند ایران خواهد شد. لذا شناسایی، بررسی و اصلاح نهادهای حاکم بر کشور، باید در دستور کار دولت قرار گیرد.