هوش مصنوعی (AI) به‌عنوان پیشرفته‌ترین فناوری‌، در حال تغییر چهره تجارت بین‌المللی است. در همین راستا اخیرا سازمان تجارت جهانی گزارشی تحت عنوان "تجارت هوشمند: چگونه هوش مصنوعی تجارت بین‌المللی را شکل می‌دهد و توسط آن شکل می‌گیرد" را با هدف بررسی نقش هوش مصنوعی در کاهش هزینه‌های تجاری، افزایش تجارت خدمات، رشد کالاها و خدمات مرتبط با هوش مصنوعی و بازتعریف مزیت‌های نسبی اقتصادی کشورها تدوین کرده است. این گزارش همچنین به چالش‌های ناشی از پراکندگی مقررات در حوزه هوش مصنوعی پرداخته و تاثیرات آن بر فرصت‌های تجاری، به‌ویژه برای کسب‌وکارهای خرد، کوچک و متوسط، را بررسی می‌کند.

مدیر کل سازمان تجارت جهانی، نگوزی اوکونجو ایوالا، در مقدمه این گزارش دو سوال کلیدی را مطرح می‌کند: «چگونه می‌توان از گسترش عادلانه مزایای هوش مصنوعی اطمینان حاصل کرد؟ و چگونه می‌توان چالش‌های ناشی از این فناوری را به‌صورت جهانی و هماهنگ مدیریت کرد؟» این پرسش‌ها زمینه‌ساز تحلیل‌های جامعی هستند که در این گزارش ارائه شده‌اند. این گزارش استدلال می‌کند که هوش مصنوعی می‌تواند با ساده‌سازی فرآیندهای لجستیکی و گمرکی، مدیریت زنجیره تامین و الزامات تطابق با مقررات، هزینه‌های تجارت را کاهش دهد. همچنین، این فناوری می‌تواند فرصت‌هایی را برای اقتصادهای در حال توسعه و کسب‌وکارهای کوچک فراهم کند تا بر موانع تجاری غلبه کرده و در بازارهای جهانی رقابت کنند.

در سناریوی خوش‌بینانه پذیرش جهانی هوش مصنوعی و رشد بهره‌وری بالا تا سال 2040، این گزارش پیش‌بینی می‌کند که تجارت جهانی می‌تواند رشدی معادل 14 درصد داشته باشد. در مقابل، در سناریوی محتاطانه، با پذیرش نابرابر هوش مصنوعی و رشد کم بهره‌وری، رشد تجارت جهانی تنها به 7 درصد محدود می‌شود. این گزارش همچنین به اهمیت هوش مصنوعی در تغییر الگوهای تجارت خدمات، به‌ویژه خدمات دیجیتالی، اشاره کرده و پیش‌بینی می‌کند که این خدمات در سناریوی خوش‌بینانه می‌توانند رشد تجمعی نزدیک به 18 درصد را تجربه کنند. علاوه بر فرصت‌ها، گزارش به چالش‌های مهمی مانند شکاف میان کشورها در استفاده از هوش مصنوعی، مسائل حاکمیت داده‌ها و نیاز به اعتمادپذیری هوش مصنوعی نیز پرداخته است. همچنین، خطرات ناشی از پراکندگی مقررات و تاثیر آن بر هماهنگی جهانی در استفاده از هوش مصنوعی به‌تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

این گزارش نقش سازمان تجارت جهانی را به‌عنوان بستری برای مذاکره و قانون‌گذاری در کاهش این چالش‌ها برجسته کرده و پیشنهاداتی را برای ایجاد چارچوبی چندجانبه و هماهنگ ارائه داده است. در این چارچوب، استفاده از هوش مصنوعی به‌طور موثر مدیریت می‌شود و هم‌زمان، مزایای آن به‌صورت عادلانه میان کشورها و بخش‌های مختلف اقتصادی توزیع می‌شود. ترجمه خلاصه کابردی گزارش در ادامه می آید.