مرکز پژوهشهای اتاق ایران در رویکردی تازه انتشار سلسله گزارش های "پایش تحولات تجارت جهانی" با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران را در دستور کار قرار داده است. در این قالب رویدادهای کلیدی از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. در نهمین گزارش از این سلسله گزارشها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقهای محیط ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفتهاند.
در بخش اول این گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه جهانی، بحث بالا گرفتن رقابت بین اروپا و چین، علیرغم همکاری تجاری بالای دو کشور، و مقابله اروپا با پروژه ابتکار کمربند و راه چین مطرح است که منجر به تلاش اروپا برای سرمایهگذاری در زیرساختها و تبدیل شدن به دروازه اتصال کالاها، افراد و خدمات در سراسر جهان، در قالب ابتکار موسوم به دروازه جهانی شده است. باز هم در حوزه اروپا، پاسخ منفی آمریکا به بریتانیا در باب پیوستن به موافقتنامه تجارت آزاد با این کشور، که میتوانست پوشش مناسبی برای هزینههای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا باشد، شکستی سنگین را برای طرفداران برگزیت رقم زد. پیگیری مقامات امارات و هند برای امضای یک موافقتنامه جامع مشارکت اقتصادی تا پایان سال 2021 و تلاش روسیه برای آغاز تدریجی حرکت در مسیر انرژیهای پاک و کاهش وابستگی به صادرات نفت و گاز، از دیگر تحولات جهانی بوده است.
در بخش دوم گزارش و در ذیل عنوان پایش تحولات در لایه منطقهای، ترکیه در صدر اخبار قرار داشته و تمرکز این کشور بر تقویت صادرات به کشورهای دوردست و نیز بهبود روابط با امارات و اولویت دادن به افزایش مبادلات تجاری به جای مناسبات سیاست خارجی، از جمله این خبرها بوده است. در قالب استراتژی جدید دولت ترکیه، این کشور میکوشد تا استانبول را به هاب تجارت جهانی تبدیل نماید. ترکیه هدف بلندپروازانه برای تبدیلشدن به دهمین اقتصاد بزرگ جهان در سر دارد و افزایش صادرات را بهعنوان مهمترین پیشران تلقی میکند. در همین راستا صادرات 3 میلیارد دلاری ترکیه در سال 1980 به 211 میلیارد دلار در سال منتهی به سپتامبر 2021 رسیده است. امارات نیز در راستای رقابت با عربستان سعودی و قطر میکوشد روابط تجاری خود با ترکیه را تقویت نماید، اما در مقابل، عربستان با وضع محدودیتهای جدیدی بر واردات از امارات سبب شده تا حجم صادرات امارات به این کشور، 33 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یابد. در این میان، پاکستان نیز، علیرغم عدم اعلام موضع از سوی کشورهای عربستان، امارات و عمان، میکوشد تا مذاکراتی در باب توافقهای تجارت ترجیحی با این کشورها برگزار نماید.