با وجود سهم اندک تجارت کشاورزی و مواد غذایی در جهان، این شاخص به دلیل ارتباط آن با امنیت غذایی در همه کشورها مورد توجه جدی است. ارتباط تجارت و کشاورزی هر روز در کشورهای بیشتری مورد تاکید قرار میگیرد. اثر سیاستهای داخلی مرتبط با تجارت کشاورزی از قبیل یارانهها، تعرفهها و محدودیتهای تجاری نه تنها در سطح داخلی کشورها، بلکه در بازارهای سایر کشورها مشهود است. افزایش تعداد موافقتنامههای تجاری دو و چند جانبه و منطقهای بر سیاستهای ملی کشورها در زمینه تجارت کشاورزی و الگوهای تولیدی و تجاری موثر است. در قالب سازمان جهانی تجارت بسیاری از کشورهای در حال توسعه سطح حمایتهای داخلی و تعرفهای خود را به طور قابل ملاحظهای کاهش دادهاند و آزادسازی بازارها، تولیدکنندگان را به سمت تولید تخصصی و تک محصولی، افزایش مکانیزاسیون و مصرف نهادهها (عمدتاً وارداتی) و اقتصاد مقیاس هدایت میکند. این در شرایطی است که کشورهای پیشرفته در چارچوبهای سازمان جهانی تجارت هنوز به حمایتهای تعرفهای و داخلی بالا و مشوقهای صادراتی از محصولات حساس خود ادامه میدهند. چارچوب فعلی تجارت جهانی در شرایط حاضر ترکیب ناموزونی از آزادسازی و حمایتگرایی است. در شرایطی که کشورهای در حال توسعه تحت فشار بالایی برای آزادسازی بازارهای محصولات کشاورزی هستند، کشورهای توسعه یافته در چارچوبهای مختلف (استانداردهای فنی و بهداشتی، کالاهای حساس و یارانههای جعبه سبز) به حمایت از تولید کشاورزی میپردازند. اگرچه تجارت کشاورزی در مجموع به نفع فقرا است، اما توزیع آن ناهمگون است و کشاورزان خردهپا منافع اندکی از تجارت کشاورزی میبرند. در شرایطی که کشورهای در حال توسعه از خودکفایی صحبت میکنند، اما آنچه در عمل محقق میشود، ترجیح واردات ارزان قیمت است و توجه چندانی به تولید ملی در سیاستهای داخلی نمیشود و دستیابی مصرفکنندگان به غذای ارزان (به شدت حمایت شده کشورهای توسعه یافته) در نهایت به زیان کشاورزان خردهپا و معیشت آنها عملی میشود.
به طور کلی تجارت کشاورزی نقش دوگانهای در تامین امنیت غذایی دارد، از یک سو قادر به پوشش کمبود عرضه غذا در سطح ملی و از سوی دیگر باعث وابستگی مزمن کشورها به واردات بلند مدت میشود. بر این اساس روندهای واردات و صادرات کشاورزی و مواد غذایی توانایی و پایداری یک کشور در تامین امنیت غذایی و درجه وابستگی آن را به دنیای خارج نشان میدهد. توجه به روندها و سیاستهای کشاورزی در کشورهای مهم و شرکای تجاری کشور، به پایداری بازارهای صادراتی، تعیین سیاستهای تجاری و تعیین نقشه راه تجارت کشاورزی میانجامد. در گزارش حاضر وضعیت کلی، تجارت کالایی در سطح جهان، شاخصهای پایداری به همراه روند کلی تجارت کشاورزی و مواد غذایی، سهم و جایگاه این شاخص در سطح جهان و داخل کشور و وضعیت تجارت گروهها و کالاهای مهم تجاری کشور بررسی خواهد شد. همچنین وضعیت تجاری شرکای اصلی تجارت کشور ، وضعیت رقبای کشور در مقاصد اصلی صادراتی و سیاستهای تجاری کشور و شرکا و رقبای کشور تحلیل و تبیین میشود. تلاش بر این است در گزارش حاضر، با رویکردی بستهای، تحولات تجارت کشاورزی شامل روندهای تجاری (ملی و بین المللی)، سیاستهای تجاری (ملی و جهانی)، پایداری و مزیت تجاری کشور، تحولات تجارت جهانی و آثار موافقتنامهها بر تجارت کشاورزی بررسی و تحلیل شود.