ورود

ورود به بخش ارسال محتوا

نام کاربری *
رمز عبور *
به خاطر سپردن من
چهارشنبه, 06 دی 1402 ساعت 11:20

درس‌های خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی در ایران مطالعه موردی شرکت‌های رجا، ایران ایرتور، کشت و صنعت هفت‌تپه و آلومینیوم المهدی

بارگذاری توسط :
این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

رئیس اسبق سازمان خصوصی‌سازی محکوم به تحمل حبس شده است و برای تعدادی از اعضای هیئت عامل نیز پرونده­های متعددی در دادگاه­ها مطرح شده است. علیرضا صالح هم که پس از پوری حسینی رئیس کل سازمان خصوصی‌سازی شد، علیرغم رابطه نزدیک و دیرینش با وزیر وقت امور اقتصادی و دارایی (در دولت دوازدهم) و تجربه مدیریتی طولانی ­اش، نتوانست دوام بیاورد و خیلی زود استعفا داد. تعداد شرکت‌هایی که نهادهای نظارتی خواسته ­اند واگذاری آنها لغو و قرارداد مربوط فسخ شود و به دولت بازگردانده شوند رو به ازدیاد است و در روزهای اخیر شنیده می‌شود تعداد این قبیل شرکت­ها به 20 شرکت رسیده است. دولت در واکنش به نقدهایی که علیه خصوصی‌سازی بلوکی وارد شد، رو به خصوصی‌سازی انبوه و خرد کردن سهام آورد و البته متهم به این شد که می‌خواسته بدون واگذاری مدیریت شرکت‌های مشمول واگذاری، کسری بودجه خود را جبران کند. و بالاخره اینکه بخش خصوصی هم معتقد است اغلب خصوصی‌سازی­ها، از نوع واگذاری به نهادهای عمومی غیردولتی بوده و عملاً به جای خصوصی‌سازی، خصولتی‌سازی شده است.

تحلیل این اخبار به چند شیوه قابل انجام است. اول اینکه بگوئیم مجریان دولتی فاسد و بی‌لیاقت هستند و بی‌کفایتی در اجرای سیاست­های کلی اصل 44 قانون اساسی منجر به این بحران‌ها شده است (روایت مخالفان دولت). دوم اینکه بگوئیم اگر چه مشکل، مشکل اجرا است ولی این مشکل قابل تقلیل به مدیران اجرایی نیست و ریشه در مداخله ­های صاحبان کرسی در مجامع شرکت­های مشمول واگذاری، خریداران رقیب و سایر ذینفعان، و دستگاه­های نظارتی دارد که به انحاء مختلف مانع از تحقق اهداف این برنامه می­شوند و در این مسیر از به زندان انداختن مجریان درستکار هم ابایی ندارند (روایت کسانی که در دولت کار می­کنند). سوم اینکه بگوئیم اصلاً حاکمیت بنا ندارد دست از شرکت‌های دولتی و رانت آنها بردارد و عمدتاً برای تسویه بدهی­ های خود به نهادهای عمومی غیردولتی از این سیاست تبعیت می­کند.

پژوهش حاضر اما، مسیر دیگری را دنبال می­کند. در این پژوهش چهار شرکت واگذار شده که واگذاری آنها دارای حاشیه ­های بسیار بوده، و در مورد آنها ادعاهای پیش گفته (از فساد مدیران تا دست‌اندازی ذینفعان) مطرح بوده است، به‌عنوان موضوع یا مورد پژوهش انتخاب شده­اند تا از رهگذر مورد پژوهشی گامی برای شناخت بهتر و عمیق­تر موضوع برداشته شود.

یافته ­های این پژوهش حاکی از آن است که مسائل خصوصی‌سازی قابل تقلیل به سطح اجرای سیاست­ها نیست. اغلب مسائل ریشه در سطح فهم خصوصی‌سازی و معادل ساختن آن با «انتقال حداکثری مالکیت» دارد. تا زمانی که خصوصی‌سازی معادل فروش یا تهاتر دارایی­ های شرکت‌های دولتی تلقی شود، مشکلات پیش گفته اجتناب‌ناپذیر است. گذار به اقتصاد بازار یک گذار نظام‌مند (سیستماتیک) از یک نظام متمرکز به یک نظام غیرمتمرکز است. فهم خصوصی‌سازی به‌عنوان یکی از اجزای فرآیند گذار، آن را از یک سیاست نقطه ­ای (که در یک لحظه از زمان با فروش سهام شرکت­ها رخ می‌دهد) به یک سیاست فرآیندی تبدیل می­کند که موفقیت آن در گروی طراحی مناسب، منظور نمودن ارتباط آن با سایر اجزای این فرآیند، لحاظ تقدم و تأخر زمانی و بسیاری از موضوعات دیگر است.

فقدان طراحی فرآیند، گذار لحظه­ ای را شبیه یک عمل جراحی سخت در یک شرایط نامناسب می­کند که احتمال شکست آن بسیار است. علیرغم همه کاستی ­های پژوهش که به گردن اینجانب است، امیدوارم پیام این پژوهش جدی گرفته شود: گذار به یک اقتصاد بازار مبنا و غیرمتمرکز یک فرآیند نظام‌مند، تدریجی و زمان‌دار است و طراحی سیاست­های لحظه ­ای، غیر زمان‌دار و غیرفرآیندی محکوم به شکست است. با این فهم، جستجوی مشکل در سطح اجرا و محکوم کردن مدیران اجرایی یا نمایندگان دستگاه­های نظارتی راهگشا نیست.

اطلاعات تکمیلی گزارش

  • ناظر گزارش: سید فرشاد فاطمی-شورای پژوهشی اتاق ایران
  • همکاران/مجریان: علی نصیری اقدم، علی جعفری شهرستانی، الهام غلامی، زینب پیروز راهی، سیمین عزیزمحمدی و طیبه چمن
  • نوع گزارش: کتاب
  • منتشر شده توسط: اتاق
  • تاریخ انتشار: تابستان 1402
خواندن 168 دفعه آخرین ویرایش در شنبه, 18 فروردين 1403 ساعت 09:07

نظر دادن

تکمیل فیلد های ستاره دار(*) الزامی می باشد.


تعداد کل مطالب: 1269

تعداد مطالب يک هفته گذشته: 2

تعداد مطالب امروز: 0
Don't have an account yet? Register Now!

Sign in to your account