• چکیده

گردشگری را می‌توان به عنوان یک پدیده چند وجهی که دارای ابعاد اقتصادی، فرهنگی اجتماعی، زیست محیطی و سیاسی است، در نظر گرفت. گردشگری از دیرباز با دین پیوند خورده است که به عنوان نیروی محرک قدرتمندی برای سفرهای اولیه زایران تا سیر و سفرهای امروزه به مکان‌های مقدس عمل می‌کند. اصول و قوانین اسلامی ‌به طور مستقیم و غیرمستقیم تفریح و سفر را نیز متاثر می‌سازد. گردشگری و فرهنگ اسلامی ‌تاثیرات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فرهنگی مختلفی بر یکدیگر دارند که اثرات سیاسی آن مقدم بر اثرات دیگر و هدایت کننده روند اقتصادی و اجتماعی فرهنگی است. با این حال تاثیرات اقتصادی و اجتماعی فرهنگی گردشگری اسلامی به ویژه در کشورهای در حال توسعه مسلمان بسیار قابل توجه است. در پاسخ به ارتباط بین گردشگری و مذهب، نظریه‌پردازان 3 رویکرد را در پیش می‌گیرند. در رویکرد اول مذهب از گردشگری حمایت می‌کند، در دومین رویکرد گردشگری بر مذهب تاثیرگذار است و در رویکرد سوم این دو پدیده در تقابل با یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند. با وجود چالش‌های پیش‌روی گردشگری کشورهای مسلمان و وجود کلیشه‌های منفی در خصوص این مقاصد، امروزه می‌توان دید که برخی از این مقاصد به خوبی توانسته‌اند نگاه خود را به گردشگری تغییر دهند و ظرفیت‌های متفاوت و جدیدی را خلق کنند که ایران نیز با داشتن ظرفیت‌ها و جاذبه‌های مادی و معنوی متنوع اسلامی می‌تواند یکی از بهترین مقاصد گردشگری در جهان اسلام معرفی شود و سهم به سزایی در این بازار رو به رشد داشته باشد.