بحران آب در ایران فقط ناشی از تغییرات اقلیمی نیست به عبارت دیگر سهم عوامل انسانی در ازدیاد مصارف بیشتر از سهم عوامل طبیعی ناشی از کاهش بارش‌ها در کمیابی‌های آبی مؤثر بوده است. آثار کم آبی مشاهده شده در سال‌های اخیر در واقع حلقه مؤخر از زنجیره روند فزاینده مصرف آب در دشت‏ها و حوضه‌های کشور است گزارش حاضر به بررسی پیشرآن‎های سیاستی می‌پردازد که در طول مدت تقریباً یک قرن نظام قانون‌گذاری معاصر در کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم به افزایش مصرف آب شده‌اند. این گزارش مجموعه قوانین کشور را در حوزه‌های تأثیرگذار بر مصارف آب کشاورزی و آب شهری و خدمات نه از منظر حقوقی بلکه از منظر سازوکارهای حاکم مورد تحلیل و ارزیابی قرار می‌دهد این ارزیابی براساس رویکرد یادگیری اجتماعی در نظام حکمرانی آب انجام شده است.

سازمان (TBS) TARUN BHARAT SANGH  به عنوان یک سازمان داوطلبانه در سال 1974به منظور یاری رساندن و کمک به قربانیان آتش سوزی مخرب دانشکده دانشگاه جیپور (Jaipur) شکل گرفت. پس از آن سازمان یاد شده فعالیت های خود را برای کاهش بلایا در نواحی روستایی ایالات راجستان آغاز کرد. از سال 1985، فعالیت‌های سازمان TBS ، عمدتاً بر حفاظت از آب از طریق ایجاد سازه‌های جمع‌آوری آب باران (RWHS)[1] معطوف شده است و طی این مدت به کار خود به عنوان یک سازمان داوطلب در این زمینه ادامه داده است.

سفارت کشور سوئد از سال 1994 از فعالیت‌های TBS و تلاش‌های آنان در زمینه حفاظت و مدیریت آب در بخش‌های مختلف ایالت راجستان حمایت و پشتیبانی کرده است. در پایان سال 2013، سفارت سوئد به حمایت های خود در زمینه همکاری‌های توسعه با کشور هند پایان داد. به همین علت، سفارت سوئد تصمیم گرفت تا مطالعه‌ای در مورد اثرات و دستاوردهای اقدامات انجام شده توسط TBS طی این سالها انجام دهد.

اهداف اصلی مطالعه اثرات و دستاوردهای TBS، شامل مستندسازی اثرات و دستاوردهای کلان پروژه در زمینه ارتقای مدیریت و حفاظت یکپارچه منابع طبیعی در محدوده پروژه، و اثرات و دستاوردهای آنها بر زندگی مردم فقیر، دستیابی به بهترین پروژه و سازماندهی، کاهش شکاف‌ها و چالش‌های اجرایی بود. درس‌های آموخته شده و راه پیشِ‌روی TBS نیز شامل جنبه‌های پایداری سازمانی و اشاعه اثرات فعالیت‌ها و تجربه‌ها از طریق انتشار و توزیع آنها در دایره گسترده‌تری از جامعه از جمله جوامع مرجع[2] بوده است.

سازمان TBS و جامعه محلی و دستاوردهای سبز

در این مطالعه شاخص‌های اثرات اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و فرهنگی بررسی شدند. روش شناسی مطالعه، رویکرد مشارکتی بود. این رویکرد شامل مرور اسناد موجود با همکاری سفارت سوئد، سازمان TBS و سایر منابع موجود، بحث‌ها و مذاکرات گروهی و مصاحبه با کارکنان کلیدی و جوامع محلی، بازدیدهای میدانی از 15 روستا، جمع‌آوری و تحلیل داده‌های اولیه و تحلیل‌های جنسیتی و برگزاری کارگاه‌های آموزشی با ذی‌نفعان کلیدی از جمله مسئولین دولتی بوده است.

از مهمترین دستاوردها و اثرات می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش جریان پایه آب در رودخانه‌ها، افزایش سطح آب از 5 تا 15 فوت درچاه‌های باز (چاه های دستی) و بهبود تخلیه آب از چاه‌های لوله‌ای (چاه های نیمه عمیق و عمیق)
• افزایش 50 درصدی محصولات کشاورزی به همراه افزایش سطح اراضی کشاورزی و دو برابر شدن سطح کشت با آبیاری مطمئن
• افزایش و توسعه الگوهای پرورش متمرکز دام
• افزایش درآمد ناشی از افزایش فروش محصولات کشاورزی و دامی
• افزایش اشتغال برای نیروی کار ماهر و غیرماهر از طریق اشتغال در بخش کشاورزی و دامداری
• ارتقای امنیت غذایی و بهبود تغذیه و سلامت و افزایش رفاه جامعه بویژه زنان و کودکان
• کاهش مشکلات و مشقت زنان و کودکان برای جمع‌آوری آب شرب و افزایش فرصت ها برای کارهای مولد در خانه
• افزایش حضور در مدرسه و افزایش حضور در مقاطع بالاتر آموزش عالی برای پسران و دختران
• افزایش 30 الی 50 درصدی ثبت نام در مدرسه بویژه برای کودکان دختر
• تغییر و تحول نگرش معنی‌دار به فرزندان دختر و مسائل ازدواج از جمله جهیزیه دختران و غیره. میانگین سن ازدواج در منطقه از 18 سال به 22 تا 24 سال افزایش یافت.
• سرمایه گذاری در مسکن، ماشین‌آلات کشاورزی و افزایش قابل توجه حمل و نقل شخصی
• افزایش قابل توجه جانوران آبزی و خشکی براساس داده‌های دورسنجی (تصاویر ماهواره ای) در مقایسه با سال‌های گذشته
• کاهش اضطراب ناشی از مهاجرت

مطالعه یاد شده نشان داد که تلاش‌های منسجم و هماهنگ سازمان TBS و جوامع محلی در خلال 25 سال گذشته باعث شد تا شرایط زندگی جوامع محلی به میزان قابل توجهی بهتر شود و اقدامات زیادی برای احیای توازن بوم شناختی و احیاء دانش سنتی و باز تولید آنها و مدیریت منابع طبیعی انجام شده است. این تحولات مدیون ارتقای آگاهی در خصوص حقوق و مسئولیت‌های جامعه محلی بوده است.

زمانی که TBS تشکیل شد، این سازمان، مدیریت بهینه‌ای را برای بهره‌برداری از منابع آب موجود از طریق نظام مدیریت منابع طبیعی در دستور کار قرار داد. این اقدامات شامل موارد زیر بوده است:

• ارتقای آگاهی و ایجاد حساسیت در جوامع محلی به منظور فرآوری غذا و عرضه مستقیم آنها به بازار مشتریان و کاهش زنجیره عرضه غذا
• تکرار و الگوبرداری از مدل TBS از طریق برگزاری دوره های آموزشی کوتاه مدت در زمینه ارتقای نظام دانش بومی، مدیریت جامعه محور و غیرمتمرکز منابع^[3]، مدیریت جامعه محور منابع طبیعی، مبادله خدمات آموزشی میدانی کوتاه مدت
• تقویت فعالیت‌های اجتماعی از طریق حمایت‌های سیاسی، ایجاد حس مسئولیت و تعهدپذیری در اقشار مختلف جامعه برای بهره برداری و مدیریت منابع طبیعی و همچنین سایر ذی نفعان از جمله دولت و بازیگران جامعه مدنی
• ایجاد سازوکارهایی برای آموزش‌های شغلی و افزایش توانایی جوانان برای کارآفرینی. این کار باعث انسجام و هدایت  انرژی جوانان آموزش دیده می گردد.

[1] . Rain Water Harvesting Structures

[2] . References Communities

[3] .Community based decentralized managment of resources

جهان كنوني و شكل گيري كانون هاي جمعيتي، صنعتي و اقتصادي فارغ از اصول حاكم « توسعه ناپايدار »
بر طرح هاي آمايشي، اثرات مخربي بر منابع طبيعي داشته است كه از جمله تأثيرات آن بر آب، مي توان به
آلودگي منابع آب ، كاهش سرانه منابع آب تجديد پذير و نابودي ذخاير استراتژيك آب زيرزميني،
فرسايش وشوري خاك ها اشاره نمود.آب را مي توان حقي طبيعي دانست كه هر موجودي با ورود به اين
دنيا از آن برخوردار است. اين حق مشترك با نوعي مسئوليت مشترك همراه است، مسئوليتي كه حكايت
از آن دارد كه بايد از اين سرمايه محافظت نمود، به نحوي پايدار و به شكلي عادلانه از آن بهره برد.
افزايش تقاضا و محدوديت منابع آب، در كنار برداشت و توزيع نامناسب آن در بخش هاي مختلف،
ضعف مشاركت مردم و بخش خصوصي در مراحل تصميم گيري و نيز عدم بهره گيري از ظرفيت هاي
بخش خصوصي در حوزه فعاليت هاي آب از مشكلات مديريت آب كشور است، اتكاي صرف به توان
محدود دولت و ناكارآمدي ذاتي بخش دولتي، شرايط را براي مديريت آب كشور پيچيده نموده است، در
چنين شرايطي استفاده از ظرفيت ها و مشاركت بخش خصوصي در سرمايه گذاري ها در بسياري از
كشورهاي دنيا مورد توجه قرار گرفته است. بخش خصوصي علاوه بر كمك به تامين مالي، مي تواند در
حوزه آب، رويكرد هاي مديريتي بخش آب را به سمت و سوي كارآمدي بيشتر اصلاح نمايد.