چکیده:

تجارت گوجه‌فرنگی در ایران یکی از ابعاد مهم اقتصادی و کشاورزی کشور به حساب می‌آید که به تأمین نیاز غذایی و ایجاد اشتغال کمک می‌کند. استان زنجان به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و شرایط اقلیمی مناسب، یکی از مراکز تولید مهم گوجه‌فرنگی در ایران محسوب می‌شود. گوجه‌فرنگی زنجان به کیفیت بالا و طعم مطلوب مشهور است و این امر آن را به یکی از انتخاب‌های کلیدی برای مصرف‌کنندگان داخلی و خارجی تبدیل کرده است.

این مطالعه به بررسی وضعیت کنونی تولید، صادرات گوجه‌فرنگی در ایران و به‌ویژه در استان زنجان در سال 1402 می‌پردازد . همچنین نگاهی به تجارت این محصول در سطح بین المللی را داشته است .نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که اگرچه ایران و استان زنجان دارای پتانسیل بالایی برای صادرات گوجه‌فرنگی است، چالش‌هایی از جمله نوسانات قیمت، کمبود زیرساخت‌های مناسب و نیاز به افزایش کیفیت محصول وجود دارد.

همچنین پیشنهاداتی در زمینه بهبود زنجیره تأمین، ارتقاء فناوری‌های کشاورزی و توسعه بازارهای هدف برای گوجه‌فرنگی ارائه شده است.

در این گزارش به بررسی تجارت جهانی پیاز پرداخته شده است . مطابق گزارش فائو کشور های هند ،چین و مصر بیشترین تولید پیاز در سال 2022 را به خود اختصاص داده اند . همچنین ایران با توجه به شرایط مناسب کشت پیاز رتبه جهانی 9 در تولید این محصول با 1,900,000 تن در این سال را به خود اختصاص داده است .با توجه به میزان مصرف پیاز در جهان از بزرگترین صادر کنندکان این محصول به ترتیب می توان به چین ،هلند و اسپانیا اشاره نمود . همچنین کشورهای امریکا ،اندونزی و ویتنام به ترتیب رتبه های اول تا سوم واردکننده پیاز در سال 2022 شناخته شده اند. همچنین در این گزارش به بررسی برخی چالش ها و موانع صادرکنندگان پیاز در ایران مانند تورم و نوسانات قیمتی،کیفیت و استاندارد ها ، مشکلات لجستیکی و حمل و نقل ،تحریم ها و مقررات تجاری ،مشکلات مربوط به پرداخت و ارز اشاره شده است و در خصوص افزایش سهم بازار صادراتی ایران راهکارهایی از جمله بهبود کیفیت و تطبیق محصولات با استاندارد های جهانی،افزایش تنوع محصولات فتوسعه زیر ساخت های لجستیکی و بهبود حمل و نقل ،ترویج برند ملی و بازاریابی موثر ،تشویق به استفاده از تکنولوژی روز جهت افزایش عملکرد و بهبود کیفیت و... عنوان شده است .

استان زنجان به عنوان یکی از قطب‌های تولید زیتون و فرآورده‌های زیتونی در ایران شناخته می‌شود. با برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و زمین‌های حاصلخیز، این استان به کشت و تولید زیتون و محصولات مرتبط با آن رونق بخشیده و به عنوان یکی از مناطق پیشرو در این حوزه شناخته می‌شود. زیتون به عنوان یک محصول سنتی و استراتژیک نه‌تنها به دلیل ارزش غذایی، بلکه به خاطر خواص درمانی و کاربردهای صنعتی‌اش، همواره مورد توجه قرار داشته است.

تجارت زیتون و فرآورده‌های آن به دلیل افزایش تقاضا در بازارهای داخلی و بین‌المللی، به یک حوزه درآمدزا تبدیل شده است. استان زنجان  با تولید انواع زیتون‌ها از جمله زیتون‌های خوراکی، زیتون‌های کنسروی و روغن زیتون با کیفیت، قابلیت‌های زیادی در این زمینه دارد. بنابراین، بررسی وضعیت تجارت زیتون و فرآورده‌های آن در استان زنجان می‌تواند به درک بهتری از چالش‌ها، فرصت‌ها و روندهای این صنعت کمک کند.

در این راستا، بررسی عوامل مؤثر بر تولید، صادرات، بازار داخلی و فرآوری محصولات زیتون، همچنین شناسایی مشکلات موجود ، از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف این تحقیق، شناخت و تحلیل ابعاد مختلف تجارت زیتون و فرآورده‌های آن در استان زنجان به منظور ارائه راهکارهایی برای بهبود و توسعه این صنعت است.

عسل یکی از محصولاتی است که در سراسر جهان طرفداران زیادی دارد. عسل از دیرباز کاربردهای خوراکی و درمانی بسیاری داشته است و بهواسطه خواص زیادی که دارد هر روز کاربردهای بیشتری در آشپزی و شیرینیپزی، داروسازی، محصولات آرایشی بهداشتی و دیگر مصارف پیدا میکند. ایران بهواسطه گستردگی و تنوع اقلیم عسل با کیفیت تولید کرده و رتبه سوم در تولید عسل جهان را داشته است .در این گزارش علاوه بر، بررسی تجارت عسل ایران و جهان به بررسی مشکلات موجود در تولید عسل استان زنجان نیز پرداخته است .

سیب زمینی مهمترین محصول زراعی کشور است که تولید آن در اراضی با کشت آبی حدود 146هزار هکتار و در اراضی با کشت دیم حدود 478هکتار که مجموعه آن 146 / 5هزار هکتار میباشد. میزان تولید سیب زمینی در کشور حدود 5میلیون تن برآورد شده که استان همدان با داشتن 971هزارتن از تولید سیب زمینی کشور مقام اول در تولید این محصول را به خود اختصاص داده و استان های اردبیل با 730هزار تن، اصفهان با 458هزار تن ،آذربایجان شرقى با 314هزار تن، لرستان با 281هزار تن و کردستان با 278هزار تن تولید سیب زمینی کشور به ترتیب رتبه های دوم تا ششم را کسب کرد ه اند . شش استان مزبور جمعاً 60 / 4درصد از تولید سیب زمینی کشور را به خود اختصاص داده اند . استان البرز با تولید 1200تن کمترین تولیدکننده سیب زمینی کشور می باشد

سیر یکی از محصولات کشاورزی  پر مصرف در جهان می باشد که علاوه بر مصرف خوراکی در صنایع مختلفی دیگر،نیزاستفاده می شود. به همین دلیل سالانه حجم زیادی از محصول سیر در جهان مبادله می شود.چین،اسپانیا و آرژانتین عمده صادر کنندگان محصول سیر در جهان می باشند. از نظر اقلیمی ایران مستعد کاشت و تولید این محصول می باشد ومیتوان جزو 25کشور تولید کننده این محصول در جهان نام برد. شهرستان طارم استان زنجان از مناطق مستعد کشت سیر در ایران میباشد،به طوری که یکی از اصلی ترین محصولات کشاورزی بعد از زیتون در این منطقه به شمار می آید . استان زنجان رتبه سوم در تولید و سطح زیر کشت این محصول، در کشور را  دارد.ازعمده ترین رقم کشت در این منطقه، میتوان آذر شهر(صورتی) را نام برد. که زمان برداشت این محصول در شهرستان طارم از اواسط اردیبهشت ماه تا خرداد ماه میباشد. با توجه به آمارهای موجود سطح زیر کشت این محصول در حال افزایش بوده ،که به دلیل کم آبی و بارش کم باران در سال جاری ،سطح و مقدار تولید کاهش یافته است. از جمله مشکلات این محصول میتوان به کمبود صنایع تبدیلی در استان اشاره کرد .