استان گیلان، نگینی سبز در شمال ایران، به واسطه موقعیت جغرافیایی استثنایی خود، پتانسیل عظیمی برای توسعه صادرات غیرنفتی کشور دارد. قرار گرفتن در حاشیه دریای خزر، همسایگی با جمهوری آذربایجان، نزدیکی به بازار وسیع اوراسیا، مزایای کشاورزی و ساحلی چشمگیر، بهره‌مندی از بنادر مهم، منطقه آزاد تجاری و منطقه ویژه اقتصادی، و نیز برخورداری از نیروی انسانی توانمند و تحصیل‌کرده، همگی دست به دست هم داده‌اند تا گیلان به یک قطب کلیدی در عرصه تجارت خارجی ایران تبدیل شود. محصولات منحصربه‌فرد و باکیفیت استان از جمله برنج، چای، زیتون، گیاهان دارویی، بادام‌زمینی، فندق، سبزیجات، کیوی، آبزیان و صنایع‌دستی، نه تنها نشان‌دهنده تنوع و غنای تولیدات گیلان هستند، بلکه فرصت‌های صادراتی قابل‌توجهی را نیز پیش روی فعالان اقتصادی قرار می‌دهند. سابقه تاریخی گیلان به‌عنوان مرکز تجارت با فدراسیون روسیه و سایر کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا که قدمت آن به سده‌های گذشته باز می‌گردد، گواهی بر نقش ویژه این استان و بنادر آن به‌عنوان یک پل ارتباطی حیاتی بین ایران و قاره اروپا است. علاوه بر موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های تولیدی، اشتراکات سیاسی، آشنایی با فرهنگ تجاری و سازوکارهای اداری کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، مزیت رقابتی دیگری برای گیلان محسوب می‌شود. این عوامل، زمینه را برای گسترش تعاملات تجاری (صادرات و واردات) با این کشورها هموارتر می‌سازند. موافقت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، با صفر شدن تعرفه گمرکی برای بیش از 87 درصد کالاها، فرصتی بی‌نظیر را برای شرکت‌های تولیدی و صادراتی کشور فراهم آورده است تا ضمن غلبه بر چالش‌های ناشی از این موافقت‌نامه، توان رقابتی خود را در بازار اوراسیا ارتقا بخشند. تعامل فعال با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ایران را در مسیر ایجاد زمینه‌های لازم برای تجارت ترجیحی و همگرایی اقتصادی با کشورهای عضو قرار داده و می‌تواند به‌عنوان موتوری محرک برای نفوذ تولیدات ملی در کشورهای شمال دریای خزر عمل کند.
با توجه به اهمیت اوراسیا به‌عنوان یک بازار هدف استراتژیک برای ایران، درک دقیق نیازهای این بازار در قالب کالاهای صادراتی و وارداتی، امری ضروری است. به همین منظور، گزارش تجارت خارجی استان گیلان با پنج کشور عضو اتحادیه اوراسیا در سال 1403، با استناد به آمار رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران تدوین شده است. هدف اصلی این گزارش، ارائه تصویری جامع و دقیق از مبادلات تجاری گمرکات گیلان با این کشورها، شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های موجود، و در نهایت، کمک به توسعه هدفمند مبادلات تجاری استان به‌عنوان دروازه صادرات غیرنفتی ایران به اوراسیاست. در این راستا می‌توان با تکیه بر پتانسیل‌های موجود و برنامه‌ریزی دقیق، نقش گیلان را به‌عنوان یک محور راهبردی در توسعه روابط تجاری ایران با کشورهای همسایه و منطقه اوراسیا، بیش از پیش تقویت نمود. این امر نه تنها به رونق اقتصادی استان کمک خواهد کرد، بلکه در سطح ملی نیز به افزایش درآمدهای ارزی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید منجر خواهد شد.
