مرکز پژوهش های اتاق ایران، تهیه و انتشار سلسله گزارشهای "پایش تحولات تجارت جهانی" را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار داده است. در این گزارشها مسائل مهم روز از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار میگیرند.
در هشتاد و چهارمین گزارش از این سلسله گزارشها، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ای محیط ژئواکونومیک ایران و خلاصه ای از آخرین گزارشها و انتشارات بینالمللی در قالب بخش پژوهشها و کتابهای تازه، ارائه شده است.
همزمان با اعمال محدودیت بر چین برای خرید نفت خام از ذخایر اضطراری آمریکا، زبانه های آتش جنگ تجاری میان آمریکا و چین به دریا رسیده و آمریکا ناگزیر از تصمیم گیری در مورد سیاستهای مقابله با تسلط چین بر لجستیک دریایی و وضع عوارض بر کشتیهای ساخت این کشور است. اقداماتی که میتواند به چالشهای پیش روی اقتصاد چین، که در سال گذشته پایین ترین نرخ رشد خود را از سال 1990 تجربه کرده، دامن زده و دستیابی به اهداف جسورانه این کشور برای سال 2024 را که شامل دستیابی به رشد 5 درصد و افزایش سرمایه گذاری خارجی است، تحت تاثیر قرار دهد. به همین ترتیب فشارهای جهانی در جهت تضعیف روسیه نیز در حال افزایش است. تصویب قانون جرم انگاری نقض تحریمهای اعمال شده بر علیه روسیه توسط پارلمان اروپا، پیشبرد طرح اختصاص عواید ناشی از داراییهای بلوکه شده روسیه به اوکراین در اتحادیه اروپا، منوط ساختن تداوم انتقال گاز روسیه از اوکراین به درخواست اتحادیه اروپا و تشدید تحریمهای ژاپن علیه این کشور، از جمله این فشارها است.
اما بزرگترین سرمایه گذاری در سطح منطقه، توسط عربستان و در راستای توسعه اقتصاد دیجیتال و تبدیل شدن به قطب فناوری انجام شده است. این در حالی است که عربستان در سال گذشته، افتخار دستیابی به هدف جذب 100 میلیون گردشگر را در کارنامه داشته و در حال قبضه عنوان قطب گردشگری در منطقه نیز هست. عربستان در زمینه توسعه پایدار و مقابله با گرمایش زمین هم بسیار فعال بوده و یک برنامه همکاری با قزاقستان در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر امضا نموده است. عراق نیز در طراحی جاده توسعه، که از منظر این کشور دروازه ای برای ارتباط اقتصادی شرق و غرب جهان خواهد بود، پیشرفت قابل توجهی کرده است. همچنین تکمیل پروژه اتصال این کشور به خطوط انتقال نیروی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در آیندهای نزدیک، به توسعه اقتصادی عراق سرعت خواهد داد. مقامات طالبان هم برای رفع چالش بیبرقی، به عملیاتی سازی پروژه برق کاسا با همکاری قرقیزستان، ازبکستان، افغانستان و پاکستان امید دارند که ضمن کمک به توسعه اقتصادی، پتانسیل افزایش اعتبار افعانستان در جهان را نیز به همراه دارد.
در بخش پژوهشهای تازه، سازمان تجارت جهانی خبر از کاهش حجم تجارت جهانی کالا در سه ماهه سوم سال 2023 داده و پیش بینی نموده که تجارت کالا در سال 2024 رشد متوسط پایین تری را همراه با ریسک بالا تجربه خواهد کرد. از سوی دیگر، به موازات تاکید بانک جهانی بر ضرورت کاهش انتشار کربن و گذار به اقتصاد سبز، یونیدو نیز در گزارشی به بررسی جایگاه هیدوژن به عنوان یک انرژی پاک در توسعه پایدار پرداخته و بر لزوم افزایش همکاریهای بین المللی در گسترش تولید و بهره گیری از آن تاکید میکند.