در این گزارش به بررسی و چگونگی محاسبه شاخص مدیران خرید در ایران و جهان پرداخته می‌شود. بررسی گزارش‌های 9 ماهه شامخ تا پایان آذر 1402 نشان می‌دهد فعالان اقتصادی با مشکلات متعددی روبرو هستند. تأمین ارز و پیمان‌سپاری ارزی، کمبود تجهیزات و مواد اولیه، کمبود نیروی کار ماهر، تغییرات سریع و پیاپی مقررات، مشکلات مربوط به تأمین نقدینگی، معطلی در گمرکات، عدم پرداخت مطالبات از سوی بخش‌های دولتی و نیمه‌دولتی، کاهش فروش و تقاضا، کمبود انرژی و قیمت‌گذاری دستوری از جمله این مشکلات هستند. تکرار مداوم این مسائل در 9 ماه گذشته، ضرورت توجه و حل آنها توسط سیاست‌گذاران و متولیان امر را بیش از پیش آشکار می‌کند.

شامخ کل اقتصاد- دوره دوازدهم
 عدد شامخ کل اقتصاد (۴۶/۸۶ )همچنان بر وضعیت رکودی در فعالیت اکثر بنگاه‌های اقتصادی حکایت دارد هرچند روند کاهش در فعالیت بنگاه‌ها فقط اندکی ملایمتر از مرداد ماه (۴۶/۴۳) است.
شاخص میزان فعالیت‌های کسب ‌وکار (۴۸/۹۸) بیشترین مقدار را در بین ۵زیرشاخص اصلی دارد که تفاوت محسوسی با مرداد ماه (۴۷/۵۸) نداشته است.
 شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۶۴/۳۵) کمترین مقدار در میان زیرشاخص‌ها و نشان دهنده کمبود مواد اولیه برای بنگاه‌های اقتصادی است که نسبت به مرداد ماه (۲۴/۴۰) ، همچنان کاهش داشته است.
شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان (۴۶/۹۳) پس از ۴ ماه روند کاهشی، با اندکی افزایش روبرو بوده است.
شامخ صنعت – دوره بیست و چهارم
عدد شامخ کل بخش صنعت (۵۴/۵۳) تا حدودی افزایش فعالیت‌های صنعتی در شهریور ماه را نشان می‌دهد که بخشی از این روند افزایشی به دلیل افزایش تولید و تقاضا نسبت به ماه قبل است که باعث شده شاخص نسبت به مرداد ماه (۴۸/۰۶) افزایش یابد.
• شاخص میزان سفارشات مشتریان (۵۷/۴۸) در بین ۵ زیر شاخص اصلی نسبت به مرداد ماه بیشترین (۴۴/۲۳) افزایش را داشته است.
 شاخص موجودی مواد اولیه (۴۱/۰۱) همچنان نشان دهنده کاهش در سطح موجودی مواد اولیه است که نسبت به مرداد ماه (۴۳/۰۹) همچنان روند کاهشی دارد. در مقابل قیمت خرید مواد اولیه در شهریور ماه (۹۳/۰۸) نسبت به مرداد ماه (۸۸/۶۳) افزایش داشته است.
 شاخص مقدار تولید محصولات (۵۶/۱۷) نسبت به مرداد ماه (۴۶/۲۳) افزایش یافته ‌است. این افزایش به دنبال افزایش سفارش مشتریان و میزان فروش کالاها در شهریور ماه حاصل شده است.

شامخ کل اقتصاد- دوره یازدهم

- عدد شامخ کل (۴۶/۴۳) همچنان بر وضعیت رکودی در فعالیت اکثر بنگاه های اقتصادی حکایت دارد .هر چند روند کاهش در فعالیت بنگاه ها فقط اندکی ملایم تر از تیرماه (۴۵/۴۷)است.

- - شاخص میزان سفارشات خرید مشتریان (۴۱/۵۳1) طی ۴ ماه گذشته کمترین مقدار را به ثبت رسانده است. بیشترین بخش تاثیر گذار در کاهش این شاخص ،افت شدید تقاضا در بخش صنعت بوده است. 

- شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده  (۴۰/۲۴) کمترین مقدار در میان زیرشاخص ها و نشان دهنده کمبود مواد اولیه برای بنگا های اقتصادی است. از سوی دیگر قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۹۰/۲۷) نیز افزایش در قیمت مواد اولیه را نشان می دهد.

شامخ صنعت – دوره بیست وسوم 

- عدد شامخ کل بخش صنعت (۴۸/۰۶) کاهش فعالیتهای صنعتی در مرداد ماه را نشان می دهد که بخشی از این روند کاهشی به دلیل تعطیلات تابستانی بعضی از بنگاه ها در مرداد و بخشی دیگر ناشی از کاهش شدید تقاضا و فروش است که باعث شده شاخص نسبت به تیرماه (۵۵/۲۵)با کاهش شدید روبرو باشد.

- شاخص میزان سفارشات مشتریان (۴۴/۲۳) نسبت به تیرماه (۵۸/۸۵) باکاهش روبرو بوده است،کاهش این شاخص نشان دهنده تاثیر افزایش قیمت ها طی ماه های اخیر بر تقاضای مشتریان است.

- شاخص موجودی اولیه (۴۳/۰۹) همچنان نشان دهنده کاهش در سطح موجودی مواد اولیه است اما این روند کاهشی نسبت به تیرماه (۳۹/۵۳) اندکی کمتر شده است.

- شاخص مقدار تولید محصولات (۴۶/۲۳) نسبت به تیرماه (۵۶/۴۷)کاهش یافته است. این کاهش به دنبال کاهش شدید مواد اولیه در ماه های گذشته و کمبود شدید نقدینگی و همچنین کاهش میزان سفارشات مشتریان در مردادماه بوده است.

شامخ کل اقتصاد- دوره دهم

- عدد شامخ کل (۴۵/۴۷)نشان می دهد اکثر بنگاه های اقتصادی وضعیت فعالیت خود را نسبت به خرداد ماه اندکی بدتر (۴۸/۴۱) اعلام کرده اند .

- شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۳۵/۲۹) بدترین زیرشاخص بوده و طی ۳ ماه گذشته کمترین مقدار را به ثبت رسانده است و اکثرفعالان اقتصادی به شدت با کمبود مواد اولیه و لوازم مورد نیاز خود روبرو هستند.

- - شاخص میزان سفارشات خرید مشتریان (۴۶/۴) است که به علت کاهش تقاضا در بخش خدمات و ساختمان نسبت به ماه قبل (۵۱/۰۵) با کاهش روبرو بوده است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی (۴۹/۳۸) نسبت به ماه قبل افزایش داشته و لیکن تبعات ناشی از همه گیری بیماری کووید۱۹ به ویژه ادامه تعطیلی ها در برخی از زیربخش های خدمات به کاهش اشتغال در تیرماه منجر شده است.

شامخ صنعت – دوره بیست و دوم

- عدد شامخ کل بخش صنعت (۵۵/۲۵) نشان دهنده بهبود فعالیت های صنعتی در تیرماه است که این روند افزایشی نسبت به خرداد ماه (۸/۵۶) اندکی با کاهش روبرو بوده است.

- شدت گرفتن روند کاهشی شاخص موجودی مواد اولیه (۳۹/۵۳) در شرایطی که شاخص میزان سفارشات مشتریان (۵۸/۸۵)نسبت به ماه قبل افزایش داشته ،تولیدکنندگان را در تامین سفارشات مشتریان و حفظ کیفیت کالاها با مشکل روبرو کرده است.

- شاخص قیمت خرید مواد اولیه (۹۴/۷۴) که بیشترین مقدار خود را تاکنون ثبت نموده علاوه بر این که برنامه ریزی تولیدکنندگان را مختل نموده با شدیدترین افزایش در شاخص قیمت محصولات تولید شده (۷۶/۱۶) نیز همراه بوده است.

شامخ کل اقتصاد- دوره نهم

- عدد شامخ کل اقتصاد  (۴۸/۴۱) نشان دهنده بدترشدن  وضعیت فعالیت‌ها نسبت به ماه گذشته (۵۰/۱۷) است.

- شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده(۴۰/۹۹)  همچنان بدترین شرایط را در میان زیرشاخص های اصلی دارد.به همراه افزایش بی رویه  شاخص قیمت مواد اولیه یا لوازم خریداری شده (۹۱/۹۴) ، فعالان اقتصادی را با سردرگمی شدید برای خرید روبرو کرده است.

-شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیرو ی انسانی (۴۴/۷۶) نسبت به ماه قبل کاهش داشته که به دنبال تبعات  ناشی از کووید ۱۹ به ویژه ادامه تعطیلی ها در برخی از زیربخش های خدمات به کاهش اشتغال منجر شده است.

شامخ صنعت – دوره بیستم و یکم 

- عدد شامخ کل بخش صنعت (۵۸/۸۰) نشان دهنده ادامه  فعالیت‌های این بخش و بازگشت شاخص به وضعیت قبل از تعطیلی های ناشی ازکووید ۱۹ است که البته با کاهش شدید مواد اولیه و افزایش بی رویه قیمت آن همراه است.

- شاخص میزان تولید محصولات (۵۸/۶۹) در بخش صنعت هم بازگشت اکثر صنایع به روند قبل از شیوع کرونا را نشان می-دهد. ادامه کاهش شاخص موجودی مواد اولیه( ۴۲/۹۶)به همراه افزایش شدیددر شاخص قیمت مواد  اولیه (۹۲/۹۱)، نشان می دهد که اکثر تولیدکنندگان برای تامین هزینه های تولید ،افزایش در قیمت محصولات تولید شده (۷۳/۴۳) را در این ماه اعمال کرده اند که در صورت ادامه روند طی ماه های آتی ، با افزایش بیشتر قیمت ها نیز همراه خواهد بود.

شامخ کل اقتصاد- دوره هشتم

- عدد شامخ کل (۵۰/۱۷)نشان دهنده بهبود قابل توجه در وضعیت فعالیت‌ها نسبت به ماه گذشته (۲۸/۶۸) است.

-وضعیت نامناسب شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده(۳۷/۱۲) به همراه افزایش قابل توجه در شاخص قیمت مواد اولیه(۸۹/۰۵) از ویروس کرونا رکود در بخش‌ خدمات و کشاورزی همچنان وجود دارد که به دلیل کاهش فعالیت‌ها دراین بخش شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی با افت روبرو بوده‌است.

شامخ صنعت – دوره بیستم

- عدد شامخ کل بخش صنعت (۶۳/۲۱) نشان دهنده رونق قابل توجه فعالیت‌های این بخش نسبت به ماه گذشته (۲۸/۰۶) است. البته بخشی از این افزایش مربوط به کاهش زیاد فعالیتها در فروردین ماه به دلیل ایام نوروز و تعطیلات اجباری بنگاه ها به دلیل شیوع ویروس کرونا بوده است.

- شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش (۵۷/۲۶) در دی، بیشترین میزان شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص میزان تولید محصولات (۷۱/۹۲) در بخش صنعت بعد از دو ماه رکود، با شروع دوباره فعالیت‌ها در اردیبهشت ماه نشان‌دهنده رونق در این بخش است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی (۵۶/۲۴) یا شروع فعالیت در بخش صنعت نسبت به ماه گذشته (۴۲/۷۲) افزایش داشته‌است.

- با آغاز به کار دوباره بنگاه‌های بخش صنعت در اردیبهشت ماه رونق نسبی در این بخش صورت گرفته به دنبال افزایش تولید میزان استخدام نیز افزایش داشته‌است. فقط مشکل عمده در بسیاری از زیربخش‌های صنعت تأمین مواد اولیه و افزایش قابل توجه در قیمت آن است.

به دلیل شرایط خاص کشور از ابتدای اسفندماه، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی برخی از بنگاه ها به ویژه در بخش خدمات، امکان تکمیل اطلاعات برای همه واحدهای موردنظر در طرح میسر نگردید ، لذا گزارش این ماه بدون ارائه تحلیل بیشتر وبه طور خلاصه تهیه گردیده است. در مورد تعمیم نتایج طرح به ویژه در کل اقتصاد نیز با احتیاط بیشتری باید تصمیم گرفت.

به دلیل شرایط خاص کشور از ابتدای اسفندماه، شیوع ویروس کرونا و تعطیلی برخی از بنگاه ها به ویژه در بخش خدمات، امکان تکمیل اطلاعات برای همه واحدهای موردنظر در طرح میسر نگردید ، لذا گزارش این ماه بدون ارائه تحلیل بیشتر وبه طور خلاصه تهیه گردیده است. در مورد تعمیم نتایج طرح به ویژه در کل اقتصاد نیز با احتیاط بیشتری باید تصمیم گرفت.

عدد شامخ صنعت در دوره هفدهم (۵۶/۱۴)، نشان­ دهنده رونق در بخش صنعت در بهمن ماه نسبت به ماه گذشته (۵۱/۹۲) است.

- شاخص­ سرعت انجام و تحویل سفارش (۶۲/۱۵) در بهمن، بیشترین میزان شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی (۵۳/۵۴) دارای تغییرات جزئی نسبت به ماه گذشته (۵۳/۷۴) است.

- شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده (۴۲/۳۹) کمترین مقدار شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص انتظارات تولید در ماه آینده نیز با رقم ۳۸/۵۳، بهبود جزئی وضعیت بخش صنعت در بهمن ماه را پیش­ بینی می­ کند.

- به نظر می­ رسد که نزدیک­ شدن به روزهای پایانی سال، به جز موجودی مواد اولیه، همگی شاخص ­های اصلی را با افزایش روبرو نموده است. با این حال افزایش قیمت مواد اولیه وبه دنبال آن کمبود این مواد از یکسو و شیوع ویروس کرونا از سوی دیگر، تأثیر قابل ملاحظه ای در کاهش انتظارات تولید در اسفندماه داشته است.

- عدد شامخ کل اقتصاد در دوره پنجم (۴۷/۶۲)، نشان دهنده وضعیت رکودی در کل اقتصاد ، در بهمن ماه نسبت به ماه گذشته (۴۴/۲۶) است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی(۵۱/۰۳) در بهمن ،بیشترین میزان شاخص در بین۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده(۳۷/۷۶ کمترین مقدار شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص انتظارات در ارتباط بامیزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده نیز با رقم ۵۰/۴۹ ،ثبات وضعیت کل اقتصاد ،در اسفند ماه را پیش بینی می کند.

علی رغم بهبود وضعیت تولید در بخش صنعت رکود موجود در سایر بخش های اقتصادی از جمله خدمات ساختمان و خرده فروشی موجب شده تا وضعیت کل اقتصاد در بهمن ماه نیز به حالت رکودی قرار گیرد.علاوه برآن افزایش در قیمت مواد اولیه و قیمت محصولات و خدمات تولیدی از یک سو وکاهش موجودی محصول نهایی در انبار از سوی دیگر ، می ­تواند روند بهبود وضعیت کل اقتصاد را پیش بینی کرد.

شامخ کل اقتصاد- دوره چهارم

- عدد شامخ کل (۴۴/۲۲)نشان دهنده رکود در کل اقتصاد در دی ماه نسبت به ماه گذشته (۴۲/۲۷) است .

- شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش (۵۰/۶۷) در دی،بیشترین میزان شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی (۴۸/۵۲)کاهشی نسبت به ماه گذشته (۴۸/۷۹) است.

- شاخص میزان سفارشات خرید مشتریان (۴۰/۴۱)کمترین مقدار شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص انتظارات در ارتباط با میزان فعالیت اقتصادی در ماه آینده نیز بارقم ۵۸/۳۵ ، بهبود وضعیت کل اقتصاد در بهمن ماه پیش بینی می کند.

به نظر می رسد علی رغم بهبود وضعیت تواید دربخش صنعت،رکود موجود درسایر بخش های اقتصادی از جمله خدمات ، ساختمان و خرده فروشی موجب شده تا وضعیت کل اقتصاد در دی ماه نیز در حالت رکودی قرار گیرد. علاوه بر آن افزایش در قیمت مواد اولیه و قیمت محصولات و خدمات تولید از یک سو کاهش میزان فروش و صادرات کالا و خدمات از سوی دیگر، می تواند روند بهبود وضعیت کل اقتصاد را دچار مخاطره نماید.

شامخ صنعت – دوره شانزدهم

عدد شامخ کل (۵۱/۹۲)، نشان دهنده وضعیت رونق جزئی در بخش صنعت در دی ماه نسبت به ماه گذشته (۵۶/۹۳) است.

- شاخص سرعت انجام و تحویل سفارش (۵۷/۲۶) در دی، بیشترین میزان شاخص در بین ۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص میزان استخدام و بکارگیری نیروی انسانی (۵۳/۷۴) همچنان روند افزایشی در۸ ماه گذشته را دنبال کرده است.

- شاخص موجودی مواد اولیه خریداری شده (۴۶/۲۲) کمترین مقدار شاخص در بین۵ مولفه اصلی شامخ بوده است.

- شاخص انتظارات تولید در ماه آینده نیز با رقم ۶۵/۷۳، بهبود وضعیت بخش صنعت در بهمن ماه را پیش بینی می کند.

- هرچند عدد شاخص کل دی ماه بالاتر از ۵۰ ثبت شده ولی در این ماه با کاهش دسته جمعی۵ شاخص اصلی شامخ، شاخص صادرات و شاخص میزان فروش و در مقابل با افزایش شاخص قیمت خرید مواد اولیه وقیمت محصولات روبرو بوده ایم.